Showing posts with label TANG THU. Show all posts
Showing posts with label TANG THU. Show all posts

Wednesday 11 January 2012

“ခါလီက႐ိုး” ကို အေၾကာက္ဆံုး

 
“က်မမွာ တီဘီေရာဂါရွိမွန္း သိတဲ့အခ်ိန္မွာ အိမ္ရွင္က နင္အိမ္အသစ္ရွာေတာ့ ဆိုၿပီး အိမ္ေပၚက ႏွင္ခ်လိုက္တယ္” လို႔ ေျပာလာသူက အိႏိၵယႏိုင္ငံ နယူးေဒလီၿမိဳ႕မွာ ဒုကၡသည္အျဖစ္ ခိုလႈံေနတဲ့ ခ်င္းတုိင္းရင္းသူ မေမာေမာႀကီး ျဖစ္ပါတယ္။
သူမဟာ နယူးေဒလီၿမိဳ႕ ဗီကပ္စ္ပူရီ (Vikas Puri) နယ္ေျမ ဘိုဒဲလား (Budella) ရပ္ကြက္ထဲက ေနအိမ္တခုရဲ႕ ဆယ္ေပပတ္လည္ မဲြေျခာက္ေျခာက္ အခန္းက်ဥ္းေလးမွာ ငွားေနစဥ္မွာပဲ တီဘီေရာဂါ ခံစားရလို႔ ေဆးကုသေနခ်ိန္ ေဒသခံ အိႏိၵယႏိုင္ငံသား အိမ္ရွင္က အခုလုိ ႏွင္ခ်ခံခဲ့တာပါ။
နယူးေဒလီၿမိဳ႕ ဗီကပ္စ္ပူရီ နယ္ေျမ၊ ဘိုဒဲလားရပ္ကြက္ထဲက ျမန္မာဒုကၡသည္မ်ား ငွားရမ္းေနထုိင္သည့္ အေဆာက္အဦးတခု။ ယင္းအေဆာက္အဦး၏ အခန္းေပါင္း ၂၂ ခန္းအနက္ ၁၆ ခန္းတြင္ ျမန္မာမ်ား ေနၾကသည္။
“က်မက ကေလးေတြနဲ႔ မနက္စာ ထမင္းစားမလုိ႔ ျပင္ဆင္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ အိမ္ရွင္အမ်ဳိးသား ၀င္လာၿပီးေတာ့ နင့္မွာ တီဘီေရာဂါ ရွိေနတာ ငါတို႔ သိၿပီ။ တျခားအခန္းေတြ ကူးမွာေၾကာက္တယ္။ ခါလီက႐ိုး ဆိုၿပီး ေဒါသတႀကီး ေျပာတာ” ဟု မေမာေမာႀကီးက လြန္ခဲ့တဲ့ ဇူလိုင္လက ႀကံဳခဲ့ရတဲ့ျဖစ္ရပ္ကို ၀မ္းနည္းစြာ ျပန္ေျပာပါတယ္။
မေမာေမာႀကီးလို ျမန္မာဒုကၡသည္ေတြ အိမ္ေပၚက ႏွင္ခ်ခံရတဲ့ကိစၥဟာ နယူးေဒလီ ဒုကၡသည္ေလာကမွာေတာ့ ထူးဆန္းေပမယ့္ မထူးဆန္းေတာ့တဲ့ သတင္းေတြပါ။ ဘာလို႔ဆိုေတာ့ ေဒသခံအိမ္ရွင္ေတြဟာ သူတို႔အိမ္ငွား ျမန္မာေတြကို စိတ္မထင္ရင္ မထင္သလို “ခါလီက႐ိုး”လို႔ ေျပာၿပီး မၾကာခဏ ႏွင္ခ်ေလ့ရွိလို႔ပါပဲ။ “ခါလီက႐ိုး” ဆိုတာ ဟႏၵီလို “အိမ္ေပၚက ဆင္းေတာ့” လို႔ ေျပာတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အိမ္ရွင္နဲ႔ အိမ္ငွားၾကား ဘာျပႆနာမွ မရွိပါဘဲနဲ႔ ေရာဂါကူးမွာ ေၾကာက္လို႔ ႐ုတ္တရက္ အိမ္ေပၚက ႏွင္ခ်ခံလိုက္ရတဲ့အေပၚ စိတ္မေကာင္းျဖစ္မိေၾကာင္း မေမာေမာႀကီးက မ်က္ရည္လည္ရင္း ေျပာျပပါတယ္။
“ကိုယ့္ကို ေရာဂါကူးမွာ ေၾကာက္လို႔ ႏွင္ခ်လုိက္တာဆိုေတာ့ က်မ အရမ္းလည္း စိတ္မေကာင္းျဖစ္တယ္။ ေဒါသလည္း ျဖစ္တယ္။ အားလည္း ငယ္မိတယ္” လို႔ သူမက ေျပာပါတယ္။
မေမာေမာႀကီးလိုပဲ ေရာဂါေၾကာင့္ အိမ္ေပၚက ႏွင္ခ်ခံခဲ့ရသူ ေနာက္တဦးကေတာ့ ကိုသိန္းေဆြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘိုဒဲလား ရပ္ကြက္ထဲက မေမာေမာႀကီးတို႔အခန္းနဲ႔ မ်က္ေစာင္းထိုးက အိမ္ခန္းတခုမွာ ကိုသိန္းေဆြတို႔ လင္မယားရယ္၊ သမီးေလးရယ္၊ ကိုသိန္းေဆြ မိခင္ႀကီးရယ္ မိသားစု ၄ ေယာက္ ေနၾကပါတယ္။
အိမ္ငွားဘ၀နဲ႔ ၂ ႏွစ္နီးပါး ေနလာခ်ိန္ ၿပီးခဲ့တဲ့ မတ္လမွာ ကိုသိန္းေဆြတေယာက္ အဆုတ္ထဲေရ၀င္တဲ့ ေရာဂါနဲ႔ ေဆး႐ံုတက္ရပါတယ္။ တလေလာက္ ေဆး႐ံုတက္ၿပီး အိမ္ကိုျပန္လာခ်ိန္မွာေတာ့ အိမ္ရွင္က လက္မခံေတာ့ပါဘူး။
“ငါ့သား ေဆး႐ံုက ျပန္ဆင္းလာေတာ့ သူတို႔က တီဘီေရာဂါ ျဖစ္တယ္ထင္ၿပီး နင္တို႔အိမ္ေျပာင္းေတာ့၊ ေရာဂါကူးမွာ ေၾကာက္တယ္ဆိုၿပီး လာေျပာတယ္။ မဆင္းပါရေစနဲ႔လို႔ ဘယ္လိုမွ ေတာင္းပန္လို႔ မရဘူး” လို႔ အသက္ ၇၂ ႏွစ္ ရွိၿပီျဖစ္တဲ့ ကိုသိန္းေဆြ မိခင္ႀကီးက ေျပာျပပါတယ္။
ဒါက ေရာဂါေၾကာင့္ အိမ္ေပၚက ႏွင္ခ်ခံခဲ့ရသူတခ်ဳိ႕ပါ။ တျခားအေၾကာင္းေၾကာင့္ ခါလီက႐ိုး အေျပာခံရတာလည္း ရွိပါေသးတယ္။
“အိမ္သာရင္ ဧည့္လာတယ္” ဆိုတဲ့ စကားပံု ရွိေပမယ့္ ကိုဟူစိန္အဖို႔ေတာ့ ဧည့္မ်ားေတာ့ အိမ္ေပၚက ဆင္းသြားရပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ေမလတုန္းက အိႏိၵယမွာ ပညာလာသင္ေနတဲ့ ကိုဟူစိန္ရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းေတြ ေဒလီကို အလည္လာၾကရင္း သူ႔အိမ္မွာ တည္းခိုၾကပါတယ္။
“သူငယ္ခ်င္းေတြ အိမ္မွာလာတည္းၾကၿပီး တရက္ ႏွစ္ရက္ေလာက္ပဲ ရွိေသးတယ္။ အိမ္ရွင္က လူေတြအမ်ားႀကီး ဘာလို႔ အိမ္ေပၚေခၚတင္တာလဲ ဆိုၿပီး က်ေနာ့္ကို အိမ္ေပၚက ဆင္းခိုင္းတယ္” လုိ႔ ကိုဟူစိန္က စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္နဲ႔ ေျပာပါတယ္။
“သူတို႔ ေဒလီကို ခဏလာလည္တာပါ။ တပတ္ေလာက္ပဲ ေနမွာ။ ၿပီးရင္ ျပန္ၾကမွာပါ” လို႔ သူ ရွင္းျပေပမယ့္ အိမ္ရွင္ျဖစ္သူက နားမေထာင္ေတာ့။ “ခါလီက႐ိုး” လို႔ပဲ တခ်က္လႊတ္ အမိန္႔ထုတ္လုိက္တဲ့အတြက္ ကိုဟူစိန္တေယာက္ အထုပ္ပိုက္ၿပီး ေခါင္းငိုက္စိုက္နဲ႔ အိမ္ေပၚက ဆင္းခဲ့ရပါတယ္။
အိမ္ရွင္ႏွင္ခ်လို႔ ျမန္မာဒုကၡသည္ေတြ အိမ္ေပၚက ဆင္းရခ်ိန္မွာ ေငြေပးရတာမ်ဳိး မရွိေပမယ့္ မျမင့္ျမင့္သန္းတို႔ မိသားစုအဖို႔ေတာ့ အမ်ားနဲ႔မတူ တမူထူးလို႔ ေငြေပးၿပီးမွ အိမ္ေပၚက ဆင္းခဲ့ရပါတယ္။
မျမင့္ျမင့္သန္းတို႔ ဘိုဒဲလားထဲက အိမ္ခန္းတခန္းကို အခုႏွစ္ ႏွစ္ဆန္းပိုင္းက ငွားရမ္းေနထုိင္ခဲ့ပါတယ္။ ငွားခ်ိန္မွာ အိမ္ရွင္က ထမင္းကို လွ်ပ္စစ္ေပါင္းအိုးနဲ႔ မခ်က္ခိုင္းဘဲ ဂက္စ္နဲ႔ပဲ ခ်က္ဖို႔ ေျပာပါတယ္။ နယူးေဒလီ ဆင္ေျခဖုံးရပ္ကြက္က အိမ္ရွင္ေတြဟာ အစိုးရမီးလုိင္းနဲ႔ ခိုးသံုးတဲ့လိုင္းဆိုၿပီး မီးလိုင္း ႏွစ္လိုင္း ထားေလ့ရွိပါတယ္။ ေန႔ဘက္မွာ အစိုးရမီးလိုင္းကို သံုးၿပီး ညဘက္မွာေတာ့ ခိုးသြယ္တဲ့လုိင္းကို သံုးေလ့ရွိပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ အိမ္ရွင္ေတြဟာ မီးခုိးသံုးတဲ့အခ်ိန္ ေရွာ့ခ္ျဖစ္မွာ ေၾကာက္တဲ့အတြက္ အပူေပးစက္၊ မီးပူ၊ လွ်ပ္စစ္ကြိဳင္စတဲ့ မီးအားဆဲြတဲ့ ပစၥည္းေတြကို မသံုးခုိင္းပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ထမင္းေပါင္းအိုးကိုေတာ့ အိမ္ရွင္တိုင္းလိုလို ခြင့္ျပဳၾကပါတယ္။ မျမင့္ျမင့္သန္းတို႔ အိမ္ရွင္ကေတာ့ ဘာေၾကာင့္မွန္းမသိ၊ ထမင္းကို ေပါင္းအိုးနဲ႔ ခ်က္ခြင့္မျပဳပါ။
မျမင့္ျမင့္သန္းတို႔ခမ်ာ အိမ္ခန္းမရမွာ စိုးရိမ္တဲ့အတြက္ အိမ္ရွင္အလိုက် ထမင္းကို ဂက္စ္နဲ႔ခ်က္ဖို႔ ေခါင္းၿငိမ့္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ဂက္စ္ဖိုးမတတ္ႏိုင္လို႔ ေပါင္းအိုးနဲ႔ ခိုးခ်က္တယ္လို႔ ကေလးႏွစ္ေယာက္ မိခင္ျဖစ္တဲ့ မျမင့္ျမင့္သန္းက ေျပာျပပါတယ္။
“ထမင္းကို ဂက္စ္နဲ႔ခ်က္ရင္ တအား ဂက္စ္ကုန္တယ္ေလ။ ေယာက္်ားရတဲ့ လခနဲ႔ ဘယ္လိုမွ မေလာက္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဂက္စ္ဖုိး သက္သာေအာင္ ေပါင္းအိုးန႔ဲ ခိုးခ်က္တာပါ” လို႔ သူမက ရွင္းျပပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ စက္တင္ဘာလ ၂၇ ရက္ေန႔မွာေတာ့ ထမင္းေပါင္းအိုးနဲ႔ခ်က္တာကို အိမ္ရွင္ေတြ႔သြားၿပီး ခိုးခ်က္တဲ့ မျမင့္ျမင့္သန္းတို႔နဲ႔ ေဘးကပ္ရပ္အခန္းက ခ်င္းမိသားစုကို ေလ်ာ္ေၾကးအျဖစ္ တအိမ္ကို ႐ူပီး ၅၀၀၀ စီ ေတာင္းပါေတာ့တယ္။
“သူ႔အိမ္မွာ လွ်ပ္စစ္မီးေရွာ့ခ္ျဖစ္တာ က်မတို႔ အခုလို ထမင္းခိုးခ်က္လို႔ပါ ဆိုၿပီး ေလ်ာ္ေၾကးေတာင္းတာ” လို႔ မျမင့္ျမင့္သန္းက ေျပာပါတယ္။
အဲဒီေလ်ာ္ေၾကးကိစၥကို ဒုကၡသည္ေတြကို ကူညီေပးေနတဲ့၊ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖြဲ႔တခုျဖစ္တဲ့ လူမႈေရးႏွင့္ ဥပေဒေရးရာ သတင္းအခ်က္အလက္ ဗဟိုဌာန (SLIC) ကို တိုင္တန္းခဲ့လို႔ အဲဒီ႐ံုးက ၀န္ထမ္းေတြ အိမ္ရွင္ကို လာေရာက္ေျဖာင္းဖ် ေျပာဆိုေပမယ့္ လံုး၀ လက္မခံပါဘူး။
“အဲဒီလို ျပႆနာျဖစ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ က်မတို႔ အေပၚထပ္ႏွစ္ခန္းကို ၁၀ ရက္ေတာင္ ေရျဖတ္ မီးျဖတ္လုပ္တယ္။ က်မတို႔မွာ ေရခ်ဳိးရင္ သူမ်ားအိမ္သြားခ်ဳိးရတယ္။ ညဆိုရင္လည္း အေမွာင္ထဲမွာ ျခင္ကိုက္ကိုက္နဲ႔ အိပ္ရတယ္။ ဆင္းမယ္ဆိုေတာ့လည္း ေလ်ာ္ေၾကးမေပးမခ်င္း မဆင္းရဘူးဆိုၿပီး ေျပာတယ္” လို႔ မျမင့္ျမင့္သန္းက မ်က္ရည္သုတ္ရင္း ေျပာပါတယ္။
ဒီျပႆနာကို နယူးေဒလီက ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီး႐ံုး (UNHCR) အထိ တုိင္တန္းခဲ့ေပမယ့္ အဆင္မေျပႏိုင္ဘဲ ေနာက္ဆံုးမွာ အိမ္ရွင္က တေထာင္ေလွ်ာ့ယူတဲ့အတြက္ ႐ူပီးေငြ ၄ ေထာင္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးၿပီးမွ မျမင့္ျမင့္သန္းတို႔ မိသားစု အိမ္ေပၚက ဆင္းခဲ့ရပါေတာ့တယ္။
နယူးေဒလီမွာ ျမန္မာဒုကၡသည္ေတြနဲ႔ အိမ္ရွင္ေတြ အခုလို ျပႆနာေပၚတိုင္း ဒုကၡသည္ေတြပဲ အၿမဲနစ္နာရတယ္လို႔ နယူးေဒလီမွာ ၇ ႏွစ္ေက်ာ္ ေနထိုင္ခဲ့တဲ့ ဖလမ္းမ်ဳိးႏြယ္မိသားစုအဖဲြ႔ (Falam Union) ေကာ္မတီ၀င္ ပူးဟယ္လြယ္က ေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာဒုကၡသည္ေတြ အိမ္ရွင္နဲ႔ ျပႆနာျဖစ္လာရင္ SLIC တို႔၊ UNHCR တို႔က လုိက္ေျဖရွင္းေပးတယ္။ ဒါေပမယ့္ မေျပလည္ဘူး။ သူတို႔က အိမ္ရွင္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ေျပာင္းသြားေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဒုကၡသည္ေတြပဲ အၿမဲတမ္း နစ္နာတယ္။ ဆင္းဆိုရင္ ဆင္းေပးရတာပဲ။ ဒီမွာ အိမ္ခန္းျပႆနာ မႀကံဳဖူးတဲ့လူ မရွိသေလာက္ပဲ။ လူတုိင္းနီးပါး ႀကံဳရတယ္” လို႔ သူက ေျပာပါတယ္။
ကမာၻ႔အႀကီးဆံုး ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံႀကီးျဖစ္တဲ့ အိႏၵိယဟာ ၁၉၅၁ ခုႏွစ္ ဒုကၡသည္ ကြန္ဗင္းရွင္းကို လက္မွတ္ထိုးထားတဲ့ ႏိုင္ငံတခု မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒုကၡသည္ေတြကို အကာအကြယ္ေပးတဲ့ ျပည္တြင္းဥပေဒ တရပ္လည္း အိႏိၵယမွာ ေရးဆဲြ အတည္ျပဳထားျခင္း မရွိပါဘူး။
ဒီလိုဥပေဒ မရွိျခင္းေၾကာင့္ UNHCR အေနနဲ႔ ဒုကၡသည္အေရး ေဆာင္ရြက္ရာမွာ ထိေရာက္မႈနည္းပါးရတာျဖစ္တယ္လို႔ ပူးဟယ္လြယ္က ေထာက္ျပပါတယ္။
“သူတို႔ (အိႏိၵယ) မွာ ဒုကၡသည္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဥပေဒ ျပဌာန္းထားတာ မရွိေတာ့ UNHCR က အလုပ္လုပ္ရ အရမ္းခက္ေနတာေပါ့။ ထိေရာက္မႈ နည္းတာေပါ့” လို႔ ပူးဟယ္လြယ္က ေျပာပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ အိႏိၵယအစိုးရက ၿမိဳ႕ေတာ္ နယူးေဒလီမွာ UNHCR ႐ံုး ဖြင့္ခြင့္ေပးထားၿပီး ဒုကၡသည္ေတြကို အကန္႔အသတ္နဲ႔ ေစာင့္ေရွာက္ခြင့္ ျပဳထားပါတယ္။ နယူးေဒလီမွာ UNHCR ရဲ႕ ဒုကၡသည္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳ လက္မွတ္ရထားၿပီးသူ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ၅၀၀၀ ရွိၿပီး ေလွ်ာက္ထားဆဲက ၆၅၀၀ ခန္႔ ရွိတယ္လို႔ UNHCR ရဲ႕ ယခုႏွစ္ ဇန္န၀ါရီလ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ သိရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္သား ၁ ေသာင္းေက်ာ္ရဲ႕ အိမ္ျပႆနာေတြဟာ လက္ရွိအခ်ိန္အထိ ကယ္သူမဲ့တဲ့ အေနအထားလို႔ ဆိုရမွာပါ။
ေဒသခံအိမ္ရွင္ေတြနဲ႔ ျပႆနာျဖစ္တိုင္း မိမိတို႔ပဲ နစ္နာေနတဲ့အတြက္ ျမန္မာဒုကၡသည္အမ်ားစုဟာ အိမ္ရွင္နဲ႔ ျပႆနာ မျဖစ္ေအာင္ သည္းခံၿပီး ေနထိုင္ၾကပါတယ္။ အိမ္ရွင္ေတြက ႏွင္ခ်မွာစိုးတဲ့အတြက္ တႏွစ္တခါ အိမ္လခတိုးတဲ့ အခ်ိန္မွာလည္း မၿငိဳမျငင္ ေပးၾကရပါတယ္။
“က်မအတြက္ေတာ့ ေဒလီမွာ အိမ္ရွင္က ခါလီက႐ိုးလို႔ ေျပာတဲ့စကားလံုးက ေၾကာက္စရာ အေကာင္းဆံုးနဲ႔ စိတ္ဆင္းရဲစရာ အေကာင္းဆံုး စကားလံုးပဲ” လို႔ မျမင့္ျမင့္သန္းက ေျပာပါတယ္။
ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒုကၡသည္တဦးအဖို႔ အိမ္ေပၚက ႐ုတ္တရက္ ႏွင္ခ်ခံရၿပီဆိုတာနဲ႔ သင့္တင့္တဲ့့ ေစ်းႏႈန္း၊ သြားလာရ လြယ္ကူၿပီး ေရ မီး အဆင္ေျပတဲ့ အခန္းတခန္း ေနာက္ထပ္ရဖို႔ဆိုတာ ခဲယဥ္းတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ပါ။ အိမ္တခါ ေျပာင္းရၿပီဆိုရင္လည္း အလုပ္ပ်က္ အကိုင္ပ်က္၊ အစစ အရာရာ အေျခတက်ျဖစ္ေအာင္ ျပန္လုပ္ယူရလို႔ ပင္ပန္းလွပါတယ္။
“အိမ္ခန္းရွာရတာ ေတာ္ေတာ့္ကို ခက္ခဲတယ္။ အခန္းလြတ္က မရွိ၊ လြတ္ျပန္ေတာ့ ေစ်းက တအားမ်ားလို႔ ရတဲ့ ၀င္ေငြနဲ႔ မကိုက္ေတာ့ မငွားႏိုင္ၾကဘူးေလ။ အဲဒီလို ျဖစ္ၾကတာ။ ေဒလီမွာေတာ့ က်မတို႔အတြက္ စားစရာထက္ ေနစရာက ပိုအေရးႀကီးတယ္။ စားတာက ဘာနဲ႔စားစား ျဖစ္ေသးတယ္။ ေနစရာအဆင္မေျပရင္ ဘယ္လိုမွ အဆင္မေျပဘူး” လို႔ မေမာေမာႀကီးက ေျပာပါတယ္။
အိမ္ရွင္ေတြဟာ အိမ္လခမေပးႏိုင္ရင္လည္း အိမ္ေပၚက ေမာင္းထုတ္တတ္ၾကလို႔ ျမန္မာဒုကၡသည္ေတြဟာ အိမ္လခ အခ်ိန္မီ မေပးႏိုင္မွာကို အၿမဲ စိတ္ပူေနၾကပါတယ္။ စားစရာ ၀တ္စရာ အသာထားလို႔ တလတလ အိမ္လခအတြက္ အလ်ဥ္မီေအာင္ ႀကိဳးပမ္းၾက ေပးေဆာင္ၾကရပါတယ္။
ျမန္မာဒုကၡသည္ေတြဟာ ေဒလီၿမိဳ႕ အေနာက္ဘက္မွာရွိတဲ့ ဗီကပ္စ္ ပူရီ (Vikas Puri)၊ အူတန္း နားဂါး (Uttam Nagar)၊ အဆလတ္ပူးရ္ (Asalatpur)၊ စီ၀မ္း၊ မဟိျႏၵာပတ္ခ္ (Mahindra Park)၊ ဂ်ီ၀မ္းပတ္ခ္၊ ဗီကပ္စ္နားဂါး (Vikas Nagar)၊ စီတားပူရီ (Sita Puri) စတဲ့ ဆင္ေျခဖုံးရပ္ကြက္ေတြမွာ ေနထုိင္ၾကပါတယ္။ လူမ်ဳိးကေတာ့ ခ်င္းအမ်ားဆံုးျဖစ္ၿပီး ရခိုင္၊ ရွမ္း၊ ကရင္၊ ဗမာ၊ မြန္၊ နာဂ၊ ကူကီး၊ ကခ်င္ စသျဖင့္ မ်ဳိးစံုရွိပါတယ္။
ဘယ္ေနရာ ဘယ္ရပ္ကြက္မွာပဲ ေနပါေစ။ ဒုကၡသည္အမ်ားစုေနတဲ့ အိမ္ခန္းေတြကေတာ့ အားလံုးနီးပါး တူညီၾကပါတယ္။ ဆယ္ေပပတ္လည္သာ က်ယ္၀န္းတဲ့ အိမ္ခန္းေတြမွာ ျပဴတင္းေပါက္တေပါက္၊ တံခါးမႀကီးတေပါက္နဲ႔ ေလ၀င္ေလထြက္ အတြက္ တေပပတ္လည္ အေပါက္တေပါက္ စုစုေပါင္း အေပါက္ သံုးေပါက္သာ ပါ၀င္ပါတယ္။
အခန္းတခ်ဳိ႕မွာသာ မီးဖိုေခ်ာင္သီးသန္႔ပါရွိေပမယ့္ အမ်ားစုကေတာ့ မီးဖိုေခ်ာင္မပါပါဘူး။ အခန္းထဲမွာပဲ မီးဖိုထားၿပီး အဆင္ေျပသလို ခ်က္ျပဳတ္ရပါတယ္။ ေရခ်ဳိခန္းနဲ႔ အိမ္သာကိုလည္း ပထမထပ္၊ ဒုတိယထပ္ စသျဖင့္ အထပ္လုိက္ ေလးငါးအိမ္တဲြၿပီး သံုးရပါတယ္။ ေနရာ ရပ္ကြက္အလုိက္ ႐ူပီး ၁၅၀၀ ကေန ၃၀၀၀ အထိ ေစ်းႏႈန္းရွိတဲ့ ဒီလို ေလးေထာင့္စပ္စပ္ အိမ္ခန္းေလးေတြဟာ အေ၀းကၾကည့္ရင္ မီးျခစ္ဆံဗူးေတြ အထပ္ထပ္စီထားတဲ့ပံုသ႑န္ ေပါက္ေနပါတယ္။
ဒီလို အိမ္ခန္းေတြမွာ အျပင္အခန္း ရရွိသူမ်ားက ေနအလင္းေရာင္နဲ႔ ေလေကာင္းေလသန္႔ ရၾကေပမယ့္ အတြင္းခန္း ေနသူမ်ားကေတာ့ ေန႔လည္ခင္းမွာေတာင္ မီးထြန္းမွသာ ျမင္ႏိုင္ၿပီး ေန႔ေရာညပါ မီးထြန္းထားရပါတယ္။ အနံ႔စဲြတတ္တဲ့ အစားအစာေတြ ေၾကာ္ေလွာ္လိုက္ရင္လည္း ေလ၀င္ေလထြက္ မေကာင္းတဲ့အတြက္ အခန္းထဲမွာ ေလးငါးရက္အထိ အနံ႔ေတြ စဲြေနတတ္ပါတယ္။ မိသားစုမ်ားသူေတြ အဖို႔ေတာ့ က်ပ္က်ပ္တည္းတည္းနဲ႔ စားတဲ့ေနရာမွာ အိပ္ရ၊ အိပ္တဲ့ေနရာမွာ စားရနဲ႔ ျဖစ္သလို ေနထိုင္ၾကရပါတယ္။
၀င္ေငြေကာင္းတဲ့ ဒုကၡသည္တခ်ဳိ႕ကေတာ့ အိႏိၵယ လူလတ္တန္းစား ပညာတတ္အလႊာေတြ ေနၾကတဲ့ Apartment ေတြမွာ စေဘာ္ေငြနဲ႔ စာခ်ဳပ္စာတမ္းနဲ႔ အိမ္ခန္းငွားၾကလို႔ ျပႆနာျဖစ္ၾကတာ နည္းပါတယ္။ ဒီလိုေနႏိုင္တာကလည္း လူနည္းစုသာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္တဲ့အမ်ားစုကေတာ့ နယူးေဒလီ ဆင္ေျခဖံုးရပ္ကြက္ထဲက အိႏိၵယ အေျခခံ လူတန္းစားအလႊာထဲ တိုးေ၀ွ႕ေနထိုင္ရင္း စိုးရိမ္ေသာကမ်ားစြာနဲ႔ အသက္ဆက္ေနၾကရပါတယ္။

Wednesday 4 January 2012

NA LUNG SIM ZUI IN

na lung sim zui in

Na lungsim zuiin, Maxine (Follow your heart, Maxine)

By Maxine Morarie, Retired Missionary to Bolivia


Unau lakah a 11-na ding ka pian ciangin ka innkuanpihte in min phuah ding thei nawnlo uh ahih manin ka sanggamnu phuaksak uh a, tua manin ka min Maxine Evon Bailey hi. Ka pa in a tate hong ciammuihpih zel a, ka u pasalte gukte in hong nono in, ka u numei lite in hong ngekbawl zo lua ahih manin ka naupan hun nuam kasa mahmah hi.

Tan guk ka sim laitak in Lungdamna Thu ka za pan hi. Ka innveng vuah Bible club om a tua ah kihel dingin hong kizawn a, kihel mawkmawk ding ka sawm manin ka pai hi. Kei bek utlo ka hih man leh bang thu kigen ding cih theilo ka hih manin ka zumselna in ka lawmnu Leona ka zawn hi.

Ka nih un Pasian thu ka khatvei zakna uh hi a, Jesu kici pa in Christmas ciang simloh in bang kisapna om hiam cih ka thei kei uh hi. Ahi zongin Mrs. Abel in ka telsiam ding un milim tawh lak in la tawh hong sakpih den ahih manin damdam in ka tel semsem uh hi. Jesu ka gumpa leh honpa dingin ka san ma un bangzah vei tua Bible club ah ka kihel uh hiam ka theihloh hangin ka san ni (Christian suahni) pen lungsim hong lawng mahmah hi. Tua ni pan Mrs. Abel in ko veng a biakinn hoih khat ah hong tonpih in muanhuai taka kikhop den ding a thupi dan hong hilhpah a, ko zong tua ni pan tua mun ah muanhuai takin ka kikhawm suak uh hi.

A kum kik ciangin ka upna uh kip semsem in tui kiphum ding zong ka utta uh hi. Ka nu in tui ka kiphum hong phal a, ka lawmnu a nu in phallo hi. Ahi zongin Mrs. Abel in a nu kiangah genpih in a tawpna ciang ka nih un tui ka kiphum khawm uh hi. Tua nitak in ka nu ka pa te uh kuamah omlo uh a, numeino ko nih bek Topa mai ah ka ding uh hi.

Kum 16 ka phak ciangin Bolivia gam nisuahna lam a Ayores minam te in NTM missionary mi 5 a thahna uh NTM missionary te khat mahin a lah film ka en kha a, ka lungsim hong lawng mahmah hi. Tua ni pan kipan New Tribes Mission thu ka muh khempeuh ka sim a, ka kan den hi. Ka sim khak lak pan Paul Fleming in a gelh, "Pasian nasem dingin upa lua cih omlo a, naupanglua cih zong omlo hi," a cih in ka lungsim hong sukha pen hi.

Tan 10 ka zawh kum, kumtawp kuan ciang ka khangno pastor leh a zi leh khangno dang pawlkhat in California ah pai a New Tribes Mission sangah kah ding khentat uh hi. Ka lawmte khempeuh kei sang upa zaw vive hi khin uh a, himah leh kei zong ut ka hih manin ngetna lai khiat teitei ding ka sawm veve hi. Hong san zawh nak uh leh ka sangkah a ban zom nawnlo in kuan ding ka khentat hi. Ngahloh ding ka ki upman hizaw pian hi. Ahi zongin hong sang uh ahih manin nawngkaina lianpi hong om a, ka nu leh ka pa hilhlo a ka kuansawm hangin ka nu leh pa in hong awilo uh hi.

Ka ute khempeuh inntuan khin in kei leh ka nu leh pa bek om ka hih manun ka nopsa mahmah hi. Kuamah hong thuhilh ding dang omlo ahih manin. Ka pa in ka tan 12 zolo a pai ding phallo ding cih theikhol ka hih manin American School of Correspondence Course la ding, tua kawma pai veve ding cih ka khentat hi.

Nitak khat ka ingei vua Movie Hall ah ka vaimim puak zuak teng ka khot khit ciang inn ka ciah leh innsungah puanhoih tawh kizem pasal khat na tu lianluan hi. Ka nu leh pa tawh na kiho in kei hong muh ciang, "Bang hanga hih correspondence course la nuam na hiam, numeino aw?" ciin hong dong hi. Ka pa lungkimlo cih ka mu pah hi. Ka pa a heh ding lau ahih manin tua mipa dingto pah a, ciah dingin kithawi hi. "Na tanu naupang lai cih ka mu hi Mr. Bailey aw. Tua manin hih correspondence course la leh zawh sawmna lungsim taktak nei nailo kha ding hi. Tua manin kei na ciah phot ning," ci hi. "Themkhat ka ngak lai in, sia aw. Midangte in tupna a neih uh leh ka tanu in zong nei hi."

Ka tunma, inn ka ciahma in ka pa leh tua siapa in tan 12 ka zawhna ding classes kisam khempeuh kah theihna ding na gel khin uh na hi gige hi. Siapa ciah khit ciang ka pa in hong dong a, "Bang hang hi peuhmah hiam tan 12 zawhna dinga correspondence course na lak sawm teitei?" hong ci hi. Tua hong dot teitei ciang kei zong New Tribes Mission ah sangkah ka sawm teitei thu leh tua kum sangkonghon ka lapsawm thu ka gen hi. Ka nu leh pa bangmah genlo in ki en gega bek uh hi! A ngaihsut ding uh ka thei a, "Kua in a lungsim ah tua bang ngaihsutna ci tuh hi dinghiam?" cih hi. Ahi zongin ka nu leh pa in ka lungsim uh zui ding, ka ut penpen uh hih dingin hong hanthawn den uh ahi hi (they always taught us to follow our hearts). Ka lunglutna hi miau ahih ciang amau hong cih tawh kituak leuleu hi.

Ka hilh ding midang khat omlai a Howard Morie ahi hi. Biakinn ah kithei, tun amah college in khuadang Fort Collins ah om hi. Ka kingaih zawh uh kumkhat phazo a, ka tup ka sawm ka hilh ciang lungkim vetlo hi. "Hai kei in, graduate na ut zong ka theihsa hi," ciin hong zol hi. "Tan 12 na zawh ciangin ka omna Fort Collins ah hong pai inla, na sangkah man ding ken kong piaksak ding hi. Missionary na ut leh zong graduate i zawh ciang (B.A. pass ciang) i kuanzaw ding hi," ci hi. "Tua bang na cih leh i kikhen kul ding hi," ciin ciantak in ka hilhsiang vet hi. Ka tup ka sawm ka pelh sawmloh thu a theih ciang amah zong cihna ding dang thei tuanlo in ka kikhen takpi uh hi.

Missionary training dinga ka kuanma uh kal khat bek phata cih ciang ni khat biakinn kong tual ah Howard in hong na ngak hi. Kikhop tawp ka pai khiat ciang ka galmuh a, lamdang sakna tawh ka kidim hi. "Ka ngaihsut na thei hiam?" ciin hong dong a, "bang hih ding ngaihsun na hiam?" ka ci hi. "Nang tawh Fouts Springs, California ah missionary training khawm dingin ka ngen a, ka ngah hi. I pai khawm ding hi," hong ci hi.

Pingpei bangin ka nuntakna uh kilumlet in October 1949 in training ka kipan uh a, August 1950 kum in kiteng in, January 1951 in Bolivia ah sem dingin ka kuankhia uh hi. High School ah ka sin teng bek uh Spanish pau kithei a, kisin tawm kawmkawm in San Jose ah nasep ka kipan uh hi.

Howard in a sep theih bangbang seppih in biakinn ah huh a, missionary tate sangkahna ding Andes Mualpi gei a kilam a zawhna ding uh meivak khau khawng zong khunpih hi. Tua hangin kei bek inn ah hong nusia den a, ka tate nih zong San Jose ah piang uh hi. Lauhna leh lungzuanna tawh kidim den in Spanish pau zong ka siam thei pak kei hi. Ka tapa Howie a nuih masak ni ka phawk lai hi. Kei bek om ka hih manin ka biakinn vua nupi khat kiangah tai in ka va ko hi. A kiang ka tun ciang "nui" cih kammal Spanish pau tawh ka theihloh lam ka tel pan hi. Tuni dongin ka gennop tua nupi nu in a tel hiam cih ka thei kei hi!

San Jose pan Tobite ah ka kisuan uh a, tua mun pen NTM missionary mi 5 a that Ayores te omna mun hi. "Bang hanga hih mun ah tungkha ka hiam?" cih bekbek ka ngaihsun hi. Ka tun uh ciang Ayores minamte hong mu nuam in hong delh ngengngang uh a, ka dip a kua semsem hi. Tua laitak numei khat in ka tanu Nancy hong sut vat a, a khutme tawh Nancy kamsung sawk in a ha a pota hiam cih a zawt tawh kibang hi. Ka lungsim ah, 'tuni tan zong naungek nek ding huan minsa lo pia nailo hiveng maw' cih bekbek om a, ka lungsim in thu ka ngen hi: "Topa aw naungek nong kepsak kul hi."

Howard in Ayores te nasep dan, lokhawh dan, singtan dan, lampi sial dan, etc cihte a hilh sungin kei bel nau neih bek mah ka septheih hiphot a, ta 6 ka nei uh hi. Ka ta kep kawmin midang nausuak dingte huh, don, laihilh, numei leh naupangte pattah cih bang ka sem hi. Damdam in Ayores te pau ka siamtoto hi.

Nikhat lamet hetlohpi in Ayores te Lai Siangtho Thuciam Thak tei dingin hong kisawl hi. Kei maw! Kei nupi naupom hi veng. Lamdang sa kawmkawm in hampha kisa kawmkawm in ka kipan hi. Kei sepna hangin Ayores te in Lai Siangtho nei ding cih ka ngaihsut ciang 'thupha ngah' ka kisa hi (I felt so blessed).

Hong huh dingin Ecarai ka zanga, ka nasep uh nuam mahamh hi. Ama huhna tawh "born of the Spirit" (Kha Siangtho ah nuntakna thak) cih kammal ka mukhia uh hi. Ayores te pau in "born" cih pen "to fall" ahih manin "born again" cih pen "fall again" cih ding hong himawk hi. Ecarai in ni khat ngaihsunsun a, "Cih dan ding thei ing. Minam khat pan minam khat suakdinga (clan-wash) silsiang cihna hi. Kha Siangtho in hong silsiang dinga Pasian minam hong suaksak ding hi," ci hi. Kum 12 zawh ciang laitei kizo a, kum 3 sung a kipuah, etkik khit ciangin Thuciam Thak Lai Siangtho Ayores te in a nei hong suak hi. Ko adingin Bolivia ka om zawh uh kum 32 phata a, inn lam ah ciah a ka tu ka tate tawh kitheihna ding ka hanciam uh hong kul leuleu hi. Tu tan in zong ka kithei sansan uh hi.

A lamdang thu khat om. Kua in numeino khat Bible club ah a kihelna pan Ayores te Lai Siangtho hong piang ding cih ngaihsun ngei ding hiam; kei zong ka mangmat kha kei hi. Topa in thupha hong pia hen.

Ciamteh ding:

1. Maxine Morarie a pasal Howard in sihsan zo a, amah kum 77 phata hi. 1982 kuma Bolivia pan hong ciah zawh uh om khong tuanlo in a tenna Colardo khua ah Thuciam Lui tei ding kipan leuleu hi. Tamveipi Paraguay ah a seppihte tawh kimu tuah zel in tu in Thuciam Lui laibu bu 16 teikhin ta hi. Ayores te a tawh a buailoh ciang Mexico te ading seppih in, laitei dan ding makaih kawmkawm a, Latin America pau honkhat zong teipih hi. Ayores-English Dictionary zong kum 7 sungin man khin hi. Tu in Spanish-Ayores Dictionary a tei laitak hi a, tukum man dingin kilamen hi.

2. Ayores te Thuciam Thak NTM in a khetsak pen a kihawmkhiat ni in Maxine leh a pasal Howard zong Bolivia ah va pai uh hi. Tua pan Paraguay ah pai in Mennonite leh Ayores te omna khua ah va pai uh hi. Mennonite te missionary Ayores te thahpa zi zong tua lak ah hong kihel hi. Laibu khat ciat a hawm uh, a kikhen ding uh ciang tuanu Maxine kiangah hong pai a, bu khat hong ngen kik hi. "Bang ding hiam?" a cih ciang, "Ka pasal hong thahsakpa kiangah ka pia nuam hi. A tungah kong maisak hi, hih sungah kigelh thute na sim inla, Pasian na thei in," ka ci nuam hi ci hi. The power of Gospel ciin kiciamteh hi.

3. Maxine pa in sawtpek a agen pen tangtung hi. Maxine nuntak sung khempeuh a nasepte hun tampi piak kul, kuhkalna leh cihtakna tawh sep kul vive himah leh a pa upmawh mah bangin kuhkal citak takin a vekpi in semsuah hi. (She has the determination to complete her calling as her father had said long ago).

CIN PU LEH CING PI TANGTHU

cinpu leh cingpi - part one

 Tangthu at  Dr.Hau Za Cin
         

          
Cinpu leh Cingpi


           Tangsaam pak nuai ah a vakkhop hialhial laitak un Cinpu in Cingpi kiangah a lungsim a om thu khempeuh imzo nawnlo in thakhat thu in meimual puakkham bangin hong genkhia zuahzuah hi.

"Cingpi aw, neu tung sangkah khop lai pek pan hoih kong sak, tuni dong ka lungsim ah hong mangngilh theilo hiveng"
"Na takpi maw"
"He"
"Ken zong ka paina peuh ah na thu bekbek ngaihsunsun ing."
"Kei thu bang maw"
"Nong ngai tam aw, cih khawng e"
"Ken, kong gen ngamloh man hiven, hoih hong sa lua... 'ngaihno' kong cih ding bang na heh ding lau..."
"Ka lungsim mu thei hilecin, a dim in nang bebek om hiven..."
"Na takpi hiam Cingpi?"
"Ka takpi hi
"Ken kei bek in nang hong ngai kisa hiveng"
"Ken zong kei bek in nang hong ngai kisa ing e... nang lah mite'n hong it thei peuhmah a... i sangkah khop lai pek pan, mundang na om zawh ciang zong hong ngai tam peuhmah hilo maw?"
"Nang hizaw ni cia, kei mite in hong it lopi; hong it taktak om kei e..."
"Ken hong it taktak ing"
"Na takpi mah maw?"
"Ka takpi mah hi. Ka gen peuh um nuamkei mah nicia"
"Hilo, umlo hilo, na lungsim takpi nong gen ding umlo hizaw ing"
"Ka lungsim takpi kong gen hi"
"Ken zong ka lungsim takpi kong gen ai ve"
"Bang maw?"
"Na takpi ahih leh, ka lungdam si e Cingpi"
"Nang kong it theih kei ka lungdamzaw.. nang bel na melhoih in hong it tam ding hi... hmm..."
"Ken nang bek hong it ning... kei kamsiam zang theilo ka hi..."
"Na kamsiamloh zong tua bang ci leng, na kamsiam leh hong umsak mahmah nicia u Cinpu"
"Kamsiam cih zong a ngah ngeilo, zong a zang theilo hi mawk ing ei Cingpi"

Khuadak in Thangmual dawn ah ni tum ding kimu ciciai ta:

"Ka annek uh hunta, ciahta ni u Cinpu"
"Kei tawh om ciang gilkial pahpah maw Cingpi"
"Hilo, ka nu in annek hun pelh ding phallo hizaw, hong theisiam in maw.."
"Aw, kong maingap man hi sam e, na heh ken aw"
"Innkuan annek hun lapa ka ciah kul hi kei leh nang tawh khawlkhawl nuam lai ing, na kiang mah nuamsa ing..."
"Cimtaak pah ni ciai.. gen nai kei dih o"
"Nang kiang cimtak leng leitung cimtak hita ning...ha ha ha.."
"Minute khat nangawn hun hong pia thuah theilo na hih ciang na kamsiam ah kinemkha ka hih ding lau ing e"
"Ka nu in hong pattah dan hi. Innkuan a annek leh kikhop hunte ziakai lo ding... mailam ah ei adinga hoihzaw zong hikha ding aive U Cinpu"
"Kalai, Cingpi na picinna ka muh ciang angtang mahmah ing. Nang tawh kikholhkhak hampha kisa ing... pai le, paita ni..."
hoihzaw zong hikha ding aive U Cinpu"
"Kalai, Cingpi na picinna ka muh ciang angtang mahmah ing. Nang tawh kikholhkhak hampha kisa ing... pai le, paita ni..."
"Nitak annkham ciang kikhawm ni maw U Cinpu"
"Awle, Cingpi... kong zawn dia?"
"Zotding dang na neih kei leh hong zawn ve!!"
"...sese ciai... kuamah zotding nei peuhmah khang ei... nang e, hong zawn ding a omkhin khawng ahihmel theihloh!"
"Tua bang om kei e, kong maingap man hi U Cinpu aw, hong zawn teitei in aw, na ngak ding ka hi..."
"Hmm tua hi ei i zaknop Cingpi, na kamsiam bek ahih hang, hong zawn ning maw, ...huah na innkatau vuah na nu in hong ngakta ei, annek lim in aw..."
"Nang zong annek lim aw... I LOVE YOU"

...Ha Ha Ha.... ci a nui kawm sa in a inn lam uh zuan a, inn a tun dong a nuih kam theilo hi. Ankham ciang kithawi in nitak kikhop dak hong ginga, Christmas naih kuan ahih manin khuangpi leh khuangneu hong ging pah luapluap in kikhawm ding mite pai diamdiam uh a, Cinpu zong Cingpi zawn dingin a datmei tang 3 thun kum 15 a zatsa tawh khuazing sungah bawng ek leh vok ek sikkhak ding kidawm kawmkawm a pusuak khia hi. Cingpi te inn a tun ciangin Cingpi zong a sam sau ditdiat hiat heuheuh kawm in limlang mai ah na ding a, a nu leh a pa zong Labu leh Lai Siangtho tawi kawm in pusuak dingin a mansa in a om uh hi. Cingpi in a namtui viauviau tuisiang hong kikap seuseuh a, a muk keu loh nading muksanza a nuh khit ciangin a sam sau kai ningniang khatvei sawi vik phei in kihei a... biakinn lam a zuan khawm diamdiam ta uh hi...

Khitui Gospel te Christmas Crusade zong hong naita ahih manin biakinn ah mi na tam mahmah a, kikhop nuam in lasak nuam a, mite lawp in biakinn sung dim phitphet hi. Maikal sunga Crusade ding vai hong kipulak ciangin Cinpu leh Cingpi zong biakinn sungah Pasian thu bek mah hong ngai hithiat ta uh hi...

cinpu leh cingpi - part  two
Kikhop man ciangin Cinpu leh Cingpi zong biakinn kong mai ah kingak in lawmte mangpha khak khit ciangin Cingpi te inn lam a zuan khawm uh hi. Cinpu in a datmei tang 3 kum 15 a zatkhit pen mah de vauvau a, khuazing mahmah himah leh lampi kimu mahmah hi. Cingpi te inn a tun uh ciang a nu leh pa zong na tung khin a, mei na seem khin in phalbi khuavot dona in mei-awi uh a, Cingpi in holim kawma dawn ding Niangphan hong suangto hi. Kikhopna ah lasa Kapno leh a pawlte siam dan, thugenpa in Jesu Christ hong pian hun ding Kamsang Isaiah te genkholh nate a gente khawng kikum kik in, khuavot mahmah taleh kikhawm a tam dan leh lusu kuamah a omloh dan khawng a genkhawm uh hi. Tua banga a holim kawmkawm un Niangbel hong ham gigi a, a dawn panin meikhu hong kikhawhkhia chalchal in, a siin hong kipenglip seuhseuh a, a sunga tui so mahmahta hi cih kithei ahih manin Cingpi nu in Khintung um sunga Niangteh a khut tawh pham khat hong khah in tawmvei a sosak kik hi. Cingpi in Nianghai leh nungkal a pute hek Thangkhuai hong tawi a, meilum awi kawm in a dawn uh hi. Niangdawn khit, lengla dangte zong a ciahkhiat khit uh ciang Cingpi nu leh pa zong dingto in, "Khaih, Cinpu, no na holim ngap uh leh na tulai vo, ko na lum ta nung ei," ciin innsungpi lam a zuan uh hi. Cinpu leh Cingpi zong hong holim saan uh a, khuazan, khuasawt phawklo, meicih meitaang ding nangawn phawklo liangin a holim uh hong nuam mahmah hi...

"Cingpi, na nu leh pa in hong zuallua hong sa diam?"
"Mawk ciai u Cinpu, nang hong hawh kei lecin kua hong hawh nuam diam aw"
"Den a hong hawhte zong nang hong hel mah hilo maw Cingpi?"
"Ahih hang ken nang hong ngaizaw hi veng... na lungkia amaw? Hong hawh munlua kisa pah maw?"
"Tua bang hikei e, kei bel hong hawh nuam den in, nang lam pan hong nopmawh khawng a om leh ka cihna hi"
"Tua bang om kei, kisuanlahna ding om kei, hong hawh zel in... tua bang lam gen nawn kei ni, lungsim ki ze et nawn kei ni u Cinpu, ken hong muang hi veng..."
"Ken zong kong muanlohna hi kei, ahi zongin nang pen na mel lah hoih, na nu leh pa lah Pasian thu hahkat, nang leh na sanggamte zong Pasian thu tawh hong pattah ahih cianga no hong ngai, no hong it ding pen tam mahmah ding cih ka ngaihsut man hi.."
"A tam mahmah zong ken nang bek mah hong ngai nuam hiveng.."
"Lungdam si e, Cingpi, na takpi hi dingin ngaihsun ing"
"Ka takpi mah hi in, nang zong na takpi mah ding hong muang ka hi aw... ciampel kei ni maw"
"Ciampel kei ni"

"Tutung sangkhak nong ciah bangtan om thei ding na hia u Cinpu?"
"Aw, tutung Christmas sangkhak pen kumthak tan om ning in, ka sang uh pen kumthak khit kha khat kha ni sawmnih ciang kihong kik ding hi. Hong hawhhawh leng ni tampi omlai e, hong cimtaak man phial niteh..."
"Nang lah ciamnuih tawh thuah pahpah.. no laitan sang sinte bel hong theisiam banlo ka hi uh aw"
"Laitan sang cih bang om tuan kei e, no sangsia te aive, thu leh la geel siam a, naupangte pattah siam"
"Ko bel nisim naupangte tawh sangkah lai kihilh cih khawng hi in, pilna kibehlap nawnlo hiveh aw"
"Pilna behlap bang kul nawn dia, pilna ngah khit teng zong bei nawn mawk ding aimaw... sangsiate mah a lungsim uh hat, manlang, siangtho, thukhual... kici hiven, nang zong na thukhualna nuam asalua ka hi uh hi"
"'Ka hi uh' na cih ciang kua tawh maw?"
"Sese cia, kei bek ka cihna hi in, kei bek lo zong nuam asa tam ding ka cihna aive..."
"Ha ha ha....."

"Cingpi, no zong sangkhak ci leng bang ciang lutkik ding nai vua?"
"Ko a bel tan 10 sang hilel in, lutkik pah kha nung, kumthak khit ciang siapi pa in hong zasak inteh"
"Na sanglut uh ciang ka pai nai kei leh na laihilh na hong mu nuam si'ng e"
"Khui... ei lai hilh lai peuh muhnop sa kei lua niteh, nong hawmthawhna kipatna khawng ahih ding lauzaw ing e"
"Hilo, tua bang hilo, kong itna khang semsem ding e... ha ha ha..."
"Ha ha ha ... "

Ti-ti ik-ik... Ti-ti ik-ik... Ti-ti ik-ik...

"Khaih, nang kiang om leng zan sawt zong phawk khang ei Cingpi, ak hong khuangta mawk ei"
"Ken zong nang kiang om leng khua phawk kei ing. Giak in ci leng lah hi theilo a, zing ciang hong hawh kik teitei in aw u Cinpu..."
"Aw le, nang kianglo hawh utna zong nei kei ing..."
"Mangpha hoihtak na man in aw u Cinpu..."
"Nang zong a pha sem aw Cingpi..."

A u Cinpu kha zo kong khak a khak khit lian leh a nu zingtho ding hong thokhia luatluat a Cingpi zong a lupna lam a zuan phei pah hi...

cinpu leh cing - part four


Cingpi nu lokuan hong tung niangphan a dawn khit ciang kisil dingin tuikhuk lam manawh a, tua sungin Cingpi in vok ann pia, a pa in thuk tunga ankam keu leh beli kihuan na satsuah a, tua laitak in khuamual pan Hanla sa vauvau khat kiza a, amin sial khit, thau lawng nga a gin khit ciangin khua khunga Pa Kap in a gamvakna Thangmual nuai lamah Ngalkhat khat man hi cih a telpah uh hi. A sawtlo in Cingpi nu kisil zong hong tunga, a pa tukbel zong tumta ahih manin nitak ann a ne khawm liailiai uh hi. Ann kham ciang Cingpi in ankuang teng seng in a nu leh pa meikiangah mei-awi in a om laitak uh huankhangpa hong hawh a, meigei ah a holim uh hi. Tua laitak innkatau hong kisik ging luapluap in, kongkhak hong kikiu a, Cingpi nu in, "Hong lut aw" a cih khit ciang,"Kua teng om nai vua?" ci kawm in Cinpu a datmei tang 3 thun kum 15 a zatkhit pen tawh hong lut ngawkngawk hi.

"Ko teng om ung e, hong tu suk in. Mei kiangah hong tu phei in..." ciin tutphah a na pia pah satsat hi.
"Anne khin maw u Cinpu?"
"He, ne khin mah ung ei Cingpi. No e, tu nitak bangmeh nai vua, lim ngel inteh maw?"
"Ei meh bang peuh lim kei e, Ankam keu leh Beli khawng hi.. no meh limzaw inteh"
"Ko zong tua bang khawng mah hi. Tu lai phalbi tawh meh ding hamsa pianpianta e. Zan ni ka nute mehzong zong Ciingngek leh Tumngek neu cikcik hong pua uh a, lamgei a Khaunai teh leh Taaknal teh khawng tawh, khuakhal meh a kine panpan hita ei..."
"No meh na hau pah ve vua le u Cinpu..."
"Nong sim dia, hong sam nuam kai ve..."
"Mawk peuhmah, khangno ann siim in kipai ngeilo i khanglui dan ahi veleh..."
"Tua bel khanglui dan hiven. Tun ei khangthak hun ah bel khangno taleh anne in kisam, ansiim in kipaita lel hilo maw. Nungak khawng zong mi inn ah annsiim in pai vangvang heuh uh ei..."
"Ha ha ha... na inn vuah annsiim in hong pai vangvang mawk leng maw... ka nu a nuihza lua ding..."
"....bang e Cingpi?"
"Eh, ih maw ka nu, u Cinpu in anne in kong sam ding ci a, hong pai leng ka nu a nuihza lua ding a ci hi ing e... ahi na nu?"
"Aw... tua bang maw na gen uh, zong na za cianlo hi ing e. Ko hun ciangciang ah i khanglui ngeina hi in, khanglaite mi in ah anne khawng, sa siim khawngin kipai ngeilo aive. Tun zong khangthak hun i cih sam hang nang bang na pai ding kilawm sa keng e..."
"En o u Cinpu, ka nu in zong a ci pah ve... kilawm salo..."
"Na utlohpi bel bang i hong sam ngam mah dia... ha ha ha.."
"Nang lah hong nuisak pahpah teh... nang tawh anne khawm ding cih khawng i ut pen ahih hang i manglam in zong man ngam khang ei... no pipi khawng..."
"Mehlim a nei zong hi tuan kei ung e, ka nu mehzonte i ngeina ah i phalbi khuakhal mehte hi a, i hong nekngaih man hi e... Ngalkhaat man in hong ne in cih bang hilo e... ha ha.."
"Ha ha ha ... nang tawh hi peuh leh sa lo hang lim lel inteh... ha ha ha..."
"Ha ha ha...."

"Eh, u Cinpu, tuni thuthak khat kong gen ding mangngilh ing ei... na thei nuam na?"
"Theinuam mah kei dia. Kei nong phawkna khang deuhdeuh cih khawng hileh maw!"
"Ha ha ha... tua bel ahi sa hi a. Tuni thu thak pen maw... ka nute'n a lokuanna vuah lonawl ah Khuai kua khat mu aive, i to diam?"
"Kalai, to peuhmah ni ei. Zingciang kuanpah ding i hia Cingpi?"
"Tulaitak pen Beli kila khinta ci leng, khuai bel a hawm dekdekta ahi ve... lak pah kei leh na lengmang khin man ding uh hi.."
"Eh, hi mah ei Cinpu, tuni lonawl ah khuai khat hong leng in ka et et uh leh a pam ah a kua na om. Tunpi hi in a lamtual zong lian peuhmah in. Na man khat uh ciang va la le uhteh aive..."
"Awle nu, va la nung ei. Kua teng i zawn dia?"
"Na lawm ding khat zawn in la, numei khawng zong na tonpih nop uh leh Cingpi te khawng paipih gawp le uhcin aive..."
"Hmm...... awle nu"

"U Cinpu, niang na dawn o... ka pa na niang ding, innuaipa na niang ding, ka nu na niang ding..."
"Lungdam si hang e Cingpi, nang mahmah hiveh aw na kiangah om om i ut hihbang hi ei. Lai Siangtho in 'tuiluang kianga sing suan a gen bang hi' i kisap peuhpeuh i gei ah hong kipia pah... ha ha ha..."
"Tua tuilum peuh lungdam tak kei ei, a lim kei zong na dawn o u Cinpu, ka neih sunsun uh hi ei"
"Cingpi, nang tawh om leng, tuilum tuisik bek ahi zong lim ngaungau hi..."
"U Cinpu, nang banga kamsiam tui ka suahkhak manin a hampha hi ing.."
"Ka kamsiam hilo, nang tui suak pen tui dang khempeuh sang limsazaw kai ve.."
"Kei zong nang ading ahih nak leh tuilum hi aw, tuivot hi aw, a bang a bang suak nuam den kai ve..."
"Kei zong nang suah hi peuh leh a lum, a vot, limsa den mai ing.."
"U Cinpu, tua na gente nidanga na hawhna ngei zelte in na za leh a hehmah ding uh maw?"
"Ha ha ha... heh ding uh amaw? Hong ngailo te'n bel hong hehsansan zong ahi theimah himaw?"
"Hong ngailo uh ahih hang nang ngai peuh lecin hithei lel lo amaw?"
"Sese cia Cingpi, siam lua zel teh. En i ngaih hang kuamah in hong ngailo hiveh aw. Ei bel hong ngai peuh a kingaihsawm hita ei. Ka datmei tang 3 thun kum 15 ka lei zawh kum 15 bang phata in maw, Masi tamveipi kizangta hiveh aw..."
"Tua bel nang ut thu hiven. Lai simsimlo in hi lecin tun balpi bangin na vei na tak ah balke luai zeizaita lodia.. ha ha.."
"Sangkah hang hong ngai om peuh leh bel tuate ahi theilua hi a maw... "
"Nang hisak nailo na hih cianga ahi nailo hilel ei... nang deihtel man hizaw"
"Tua leh gentehna in, nang bang hong hawhhawh leng hithei lel ding aive maw?"
"Ka nu leh pa in hong phal peuh leh bel hithei tham e, ahi zongin amau hong phalkei leh bel kei bek ta in hong neih uh ahih ciang thumanglo suak ding kaive maw!"
"Aw, himah ei Cingpi... tua leh kong hawhhawh hang a metna ommello ding aive maw?"
"Tua bang hipah sam kei e, ka nu leh pa in zong nang pen hong pakta in na migitna, na kuhkalna, na hanciamna tuamtuamte thei in, na nu leh pa na huhdan, na kepdante zong thei in, ...tun zong alup khit uh hang lupna tung pan i kiho teng hong ngaingai ding uh hilo maw..."
"Kalaisai, zumhuai si e Cingpi, ana heh kei unteh maw..."
"Heh kei unteh, na nuinui lel lo ding uh hia..."

"Cingpi, na lup ding ciang i zing sing ding na tum mangngilh kei in aw"
"Awle nu. Nang na zan zun nawn hita maw..."
"He, tuni tak i mehtui tam hawp ban ah huankhangpa tawh niang tam kidawn ahih cianga ka zun suak pahpah hiveh aw. Na lumkik ning ei... khuavot tawh na mei uh kuangsak un, khuazing ah om kei un..."
"Awle nu..."
"Cingpi, zan hong sawt duaiduai pahpah ven, kei zong na ciahta ning maw. Nang kiangah om leng hun pailam zongkithei kei ei. Nuam kisa semsem himawk..."
"A zak nuam ei, na takpi hileh utlua ing u Cinpu"
"Ka takpi ahih lam tel semsem niteh, kuamah ki cimtak lo ding aw..."
"Itna kicimtak cih omlopi u Cinpu. Nang itna bek a kisam hi, kei itna khempeuh kong pia zo..."
"... kei zong ka itna khempeuh nang adingin kongpia hi...."
".............. "
".............."
"... Hong khahta o, ka nu te zuntha in hong tho kik kha inteh...."
"..... ahih leh aw Cingpi ..... kei bek ciah ut kei siing.... "
"Nang pasal hi vecin ......"
"Hmm...... "
"Mangpha"
"Mangpha"
cinpu leh cing - part five




Innkatau a tun ciang Cinpu in a datmei tang 3 thun kum 15 sung a zatkhit pen a det veva leh kong paam a bawnghon giakte thakhat thu in hong ding khengkhang uh a, mihing mah hi cih a theih uh ciangin a taizak kei kik uh hi. Cingpi in zong sialkong khak in innkatau gei ah a zuntha a, zing sing ding tum kawmin inn sung a lut kik hi. Meiphual in, tutphah teng senga, tap gei meivam lengteng a phiatsiang khit ciangin lupna lam a zuan hi. Cinpu zong Cingpi te inn kong mai a tun pan kipan lam tawntungah kingiahsun a, "... nang pasal hivecin.... " Cingpi cih pen a ngaihsunsun hi. Bang a cihnopna ahi tam aw, hong ngai taktak ahi tam aw, a nu leh pa in kei hong deih taktak ahi tam aw... ciin a ngaihsunsun hi. A paina ding lampi nangawn phawk nawnlo in a datmei tang 3 thun kum 15 a zatsa pen kawkna lamlam a zuat leh suangtum khat phul kha in a khanglo vat a, a lu pei in a inn lam uh a zuan vingveng hi.

Inn a tun ciangin a lupna tungah tu a, a lup ding lah a ihmut suaklo, a luploh dinga lah ahih ding omlo. Khuavak ngaka tutsuak ding lah a metna omsalo, .... Cingpi toh kiton kha leh maw... ci kawmkawm in a puansuah a, phalbi huih hong nung hiauhiau ahih manin ut takei leh vot ahih manin a lupna tung a kidenna hi. Cingpi zong a u Cinpu ciahzawh a lupna a zawtpah hangin ihmu theilo, kilumletlet, .... ka u Cinpu hong hawh zel hang, hong ngai takpi tam aw, a lungsim takpi tawh hong deih tam aw, a itna takpi ka tang kha tam aw... amah bang laisiam mipil hi a, a kamsiam bek zong kitel zolo ding ahih manin hong itna taktak a lahkhiat kei leh hong it taktaklo cihna ahi tam aw.. aw, aw, aw,... ciin a ngaihsun kawmkawm hi. A nih vua a sangkah khoplai vua lawmngaih tuam tuak a neih thute uh a ngaihsut ciang a tu phingphing a amau gel kituah kik pan cih pen Topa gelna mah ahi tam aw ci-a kinem kawm zel siin ihmut a sawmta hi. Ahi zongin ihmut a sawm nak leh ihmut suaklo deuhdeuh a, khatvei leh veilam, khatvei leh taklam a hekzel hi. Khuanawla singtung giak vasate zong a hun hun in ham zeuhzeuh zel uh a, inn kiu a akgil sunga ak giakte zong mangsia uh hiding hiam khatvei leh a kha uh zap duahduah zel uh hi. Khuavak lah nai pah nai samlo ahih manin 'khattanga lup pawh zan sawt nuam tei ei maw' cih ngaihsun kawmkawm in a khuisa zel hi...

Titi-ikik.... ci a thakhat thu a huankhangte akluipi hong khuan ngeu ngau ciang in Cingpi zong khanglo vata, a ihmu theilo akisak leh ana lusu man bel hi ding hi. A nu zingtho dingin lupna pan tuakkhia a, taptung lam zuan in a khe ding phei seuhseuh hi. A sawtlo in meikhu hong nam vauvau a, a nu meimut ging kiza vangvangin a mutlawng taptung a koih ciang ging sangsang zel hi...
cinpu leh cing - part six



Ninoni ahih manin Cingpi zong ann kham ciangin kal khat sung nasep puan teng sengvang khat sungah guanguang in satpiangvui leh keuphal lianpen tawi in tuikhuk lam a zuanpah hi. Veng leh pam pan puansawp ding hong tung ziahziah in tuikhuk kimvial in mite in puansawp ziahziah uh a, lo kuan ding vai nunung te zong khuanawl lam ah mualkhum vangvang uh hi. Sing khul tawm ding singkang kuai a pai nupila te zong hong tung sangsangta uh a, puansawp khin masasa zong a keu manloh ding lau in inn lam a zuan pah vangvang uh hi. Cingpi zong a puansawp ding tampian ahih manin a kuangpi sungah satpiang vui tawh diah in, a kheng deuhte vuttui alpen te tawh dian thuah a, a sawp nopnop ding sawp masa in a kianga puanbanna ah a khaito pahpah hi. A tung tawh a ciah tawh kileh naunau uh ahih manin Cingpi keuphal zong nupi ciah ding khat in a puansen kawm in pal kha a, a kitam pah phek hi. "Phamawh kei, inn ah a dang zong nei lai ung," ciin a hehnem hi. Inn ah a lianzaw om nawnlo a, a taktakin bel a it sim giugiau hi. Ahi zongin 'siam kituh' cih bangin maisak ding a innkuan kisinsak dan uh ahi hi. A keuphal kitam teng a gei ah ninbawm sungah pai pheiin a puansawpna mun ah a tut kik ciangin a kim a kianga nupi te a sungteen cih bang om seselo ahih manin kidawk phengphang hi. "Guai, i tutdan khawng zong laih zel dih ni ei... ha ha ha..." ciin ciamnuihna tawh a thuah kawmkawm uh hi. Amah bel nungak kizen mah in om ahih manin a sungteen a omloh hangin a tukhial sese kei hi. A man ciangin a puansawp khempeuh sengvang sungah guang in a talo teng kuangpi sungah koih a, a lu tungah suang in aciah pah hi.

A nu in a annsepna lawhpi lei lak ah nga in Cingpi puansawpte innkatau tung pan na sanga, a pho khit uh ciangin inn sungah a tum uh hi.

Ni hong sang mahmah ta a, sun ann nek hun hong hidekta hi. Cingpi nu in zong a annsep zota ahih manin a nuta un sing khultawm ding pua dingin khua khung lam a zuan uh hi. Singpua dinga khua khung lam zuana paito ngeungeu pen Cinpu in a innkong tualzang uh pan na gal muh a, etlawm sa in a gal etet hi. Gamlak a Sazuk ta hialhial bang, singhiang dawna Vaphual tu litliat bangin etlawm a sa a, a encim thei kei hi. Ahi zongin enen leh a singeh zo manlo ding ahih manin 'khui' ciin a nu singkhul ding a ehsak kik vatvat hi. A sawtlo in Cingpi te nuta zong khuamual pan singkang sengdim pua in hong tung lutlut uh a, a mai lam ah hong ngat uh ahih manin Vaphual mei ngo bangin a pak liatluat hi. Tua ni in tua sanga muhnop zaw Cinpu adingin omlo hi. A nu tawh hong kitonsuk hial hial uh, a inn lam vuah kihei phei ding laitak in Cingpi in zong a u Cinpu galmuh hiding hiven themkhat a kiziakaisak pian a, a u Cinpu in zong "aw, aman zong hong mu ai ve maw..." a ci pah hi. 'Kampau hetlo in kigalho' acihte uh ahi hi. Sun ann nek hun a, bal leh kawlkai a singpuak ma vua a suan pen uh na minta ahih manin thuktung pan thuukkhia in ciang sungah bung uh a, a tui a kan ciangin pialkhangah naupangte tawh a nekhawm uh hi. Akpi nokai gilkial zong inn sungah hong lut pahpah a, nek ding a muh loh ciangin ippi sunga vaimim peuh a tu vang satsat hi. Akno te zong api nungzui in hong lut damdam zel uh a, Cingpi nu in 'seih, seih, seih' ciin a hawl zaak zel hi.

Nitak lam hong hi a, tualpi lam ah football hong ging in, phit hong kitum vangvanga khangno kimawl utte tualpi lam zuan in a kidelh zangzang uh hi. A en dingin papi naukem pawl leh putek thahatlaite a pai ngeingai uh a, nupite ahih leh nitak ann huan dingin a mei uh a tawh vatvat uh hi. Inn kim phial ah meikhu ngengngang in a sawtlo in hong kam a, mei kuang ta cihna ahi hi. Tualpi ah football suite zong gamlum mahmah uh a, phit zong a kihal khom in a ging zauhzauh zel hi. Tua hun tak ciangin Cingpi zong nitak lam tui tawi dingin hong belkang khat lusuan in hong paikhia a, a khuadak leh tualpi sungah a u Cinpu football sui a tai vangvang a galmuh hi. Tuikhuk ah a lawmte in, "Hmm... en aw, hua gal ah football siampa kua ahia?" ciin na ciamnuih uh a, maizum si, lah nuamsa si ahih manin a lehnuih vaivai kawm in "... no mahmah, hong maizumsak uh teh.." a ci hi. A lawmte in tua ciang nuamsa semsem ahih manin nak noh semsem uh a, a pai kik ciang zong a ciamnuih ding uh theikhol ahih manin a muk hum kawmsa in a tungzel hi. A ciah kawm in lampi ah ngaihsun a, "Ka kikholh uh pen mite'n a theilo ding ka sak leh mite'n na thei khinlua hiveh e maw... thu pen sel theih om kei ei..." a ci hi.

Tui lah tawi khin, vok ann lah pia khin, nitak ak giah hunta ahih manin amah zong akbawm teng innpua ah koih in akpi leh a note a lut diamdiam uh a, ni zong hong tum khin, khua zing ding ahih manin tualpi ah football suite zong a ciahciahta uh hi. Cingpi zong nitak annek khit ciang a u Cinpu hong hawh leh bangciin ka hopih tam, bangteng ka gen tam cih khawng ngaihsun kawmkawm in a nitak ann nek ding uh hong thuk a, a pa committee zong hong tungta ahih manin a nu tawh a thum un anne dingin a kithawi uh hi. Ankuang thunget gualpai uh ahih manin tua nitak Cingpi in a ngen hi. AMEN a cih ma deuh uh dak hong ging mengmeng a, a gin kihal pian ahih manin Amen a cih khit uh ciang a khuangaih uh leh vengpi lam ah minsial in thau hong kilawn a, hausapa tapa zu khamkham pen si hi ding cih a um mawh uh hi. A kong pam vuah a pa a va khuadak leh hausate inn hitakpi a, football sui ciah nunungte zong a tawppah uh hi. A sawtlo in a upmawh pen uh na hitakpi a, amau zong anne mengmeng in nitak kikhopna ding lam a lungsim vuah a tam nawnkei hi. Kikhop khit ciang si inn ah hawh ding leh zanhah ding himawk ahih manin Cingpi zong a puan lum theithei silh in puanza lum tawh a kithawithawi hi.

Tua laitak in kongkhak hong kikiu a, "hong lut aw" ci kawm in a hon leh "kua teng om nai vua?" ci kawm in .....
cinpu leh cing - part seven



Misi inn lam ah nupi te puandum silh in sigal dingin pai ziahziah uh a, papite zong puanlaisan liangbat in a tukbel uh pet khu veuveu in a vok ek bawng ek kawmlak ah a pai kianghkiangh uh hi. Misi om hang Ninoni nitak kikhop om ahih manin biakinn dak hong ginga, kikhawm ding te biakinn lamah pai mengmengin a sawtlo in kikhop hong tawppah hi. Kikhop tawp ciang Cinpu leh Cingpi zong misi inn lam ah si tutpih ding leh ngeina banga zanhak dingin a pai phei uh hi. Kha lah tanglo, khuasung meivak cih bang lah omselo ahih manin a datmei tang 3 thun kum 15 a zat khitsa pen mah de vava in a pai a, a maivua pai nupi pawlkhat bangin Cinpu datmei ngak in lampi ah na dinkhawl uh hi. A vekpi un tonkhawm in si inn a tung uh hi. Tangval upa lam pawl leh papila te in lasak na kipan uh a, nupi papite misi luang kiang naih lam ah tu in nungak tangval lia leh taang te pen pialkhang leh siluang tawh kigamla zaw deuh lamah a tu uh hi. La makaite in la hong pan uh a:

Jordan gun gei ah ka dinga
A gal lam ka en hi
Kanaan gam nuam ka galmuh a,
Ka luahna ding gam hi.

Tua gam nuam sungah ei i khawl ding hi
A nop tawntung gun gal gam ah,
Nungciang in Moses leh Tuuno la sa khawm ding,
Zeisu tawh maang tawntung dingin ....

cih late a kisak khit ciang a banban in nupi te, papi te, la lunglut neite in la hong teel teel uh a, khua hong zan mahmah ta a, zankim hong hito pah hi. Cinpu leh Cingpi zong tutna khat ah tukhawm, liangko kisi hilhial in Cingpi paknamtui kiza veuveu lak ah la a sa hiathiat uh hi. Tutphah nuai ah Cinpu in a datmei tang 3 thun kum 15 a zat khit pen a koih khatvei leh pal kha, khatvei leh sikkha, khatvei leh a nungvua tute in sik kha cih bangin a kikhuk valval zel a, ahi zongin lasakna leh mipi nawngkaisak lo hi. Lasak khat leh khat kikal ciamnuih a gen uh ciang mite ciamnuih zong phawkkhalo dekdek in Cinpu leh Cingpi na kino man zel uh a, mite in amau banga ki it kingai pen muhnop asa mahmah uh hi. Nupi papi pawlkhat bangin amau hunlai kingaihdan tawh kibang sa in a paallai hunte bang uh a phawk vangvang liang uh hi. Amau lah sigal hinapi a dah hetkei uh a, sigal nuamsa cih bang ahi tuan kei uh hi. Dahna kawmkal ah zong lungnopna amu uh hi.

Nitak zansawtma a nupi papite ciah madeuh, zanhak dingte bek a tutsuak hun ding nitaak hun zatna ah sineite inn kuan panin thugen uh a, "Tuni a, lametlohpi a ka tapa uh tangval lai a hong nusia ka dah mahmah uh hi. Ama nuntak sungin a hun tamzaw ah mite lungdamna ding a bawl tampi gending ka thei kei uh hi. Ama gamtatna pen ip omlo in khuazangbup in a theihsa hi a, a kilawmlo hong gamtat khak a omleh na maisak un..... cih bangin a thuumbawl hi. A nuntakna pahtawina hilo a, a sihna ah hehnem dinga mi hizah nong paikhop uh ko inntek panin mimal kim tungah lungdam thu kong puak uh hi..." ciin a gen ding tampi nei khollo ahih manin a tu kik hi. A misi pen kuamah in apaktat kholloh, zu khamkham, mi adinga phatuam hi khollo, khuasung ading zong khuapih dinga deih huai hetlo leh nu leh pa adinga zong tapa dinga teel huai hetlo hikha ahih manin amau zong mipi mai ah a maitai hetkei uh hi. Mipi in zong misipa itna tawh gal ding cihna hilo in nidang pek pan ngeina in a kinei nopni dahni a kitutpih ki kahpihte zuihna in a paikhawm bek uh ahi hi. Ahi zongin itna hik in a pehkhak Cinpu leh Cingpi adingin a si pen mipha maw misia maw a phawk man kei uh a, amau gel ki itna tui buah a, picinsak mengmeng ding bek a lungsim vuah a lianzaw hi.

"Cingpi, na ihmut a suakta hiam?"
"Suaklo e, nang kiangah om peuh leng ihmuh suak lamlam zong phawk khang e u Cinpu"
"Sigal zankim zong khengta, lasak zong gimta ding kong sak man hi"
"Sigal hi in sigalloh hileh zankim i kheng ngeina hilomaw u Cinpu?"
"Tua bel himah ei Cingpi... en o hia lai ah nungak ten tuilum hong hawm uh ei"
"Ken zong ka va hawmpih ding aw, na tu in aw u Cinpu"
"Aw, va hawmpih aw, na ut leh, ahih hang nang sangsia khat hive cin khangnozaw te in hong hawm thei lello ding amaw?"
"Khangnote khut bek ah koih zong hithei khin kei e, amau zong gim ding uh hi..."
"Aw, tua bel himah ei, a picing deuh khat in na makaih uh zong a kisam zel aimah ve, va saipih in"
"Awle va pai ningin, ka tutna na khaam sak in aw.. nungak dang na tusak kei o...ha ha ha..."
"Ha ha ha.... na tusak kei lua ning ei Cingpi, nanglo ngal!"

Tuilum dawn sung papi te in zatep, tangvalte in a tutpih nungakte ciat tawh kiho, pawlkhat a kingai, pawlkhat a kihel ciil, pawlkhat a kingai zong hiseselo, pawlkhat a lawmte lawmngaihte tawh a tu khawm, alawmngaihpa/nu khua ah omlo khualzin cih khawng ahih manin. Tawmvei sung khawng hong gamlum henhan uh, mite innsung dimin tu khengkhang, gualnuam, holim khawng a muh ciang misipa nu a lungleng in hong kap duatduat a:

"Mawtaw nau aw, na lawm na gualte nang ngai in pialkhang dimin tu demdam uh hiven mu nuamlo na maw nau aw.... aw aw aw....nang zong hong tho inla hong en in, na lawm na gual kim hi ven, nang zong hibang lianga na nu na pa hong khasia sak dingin hong nusia baih luateh bawi aw... aw aw aw... bu al khuang dia taikhua val ding kei na nu koi lam hek ding ka hiam nau aw.... aw aw aw... taikhuaval ciang na lawm na gual sianglam zong ding nanglah laikhun tungah lengbang khuanglo, pat bang tholo ding... na sakduang buanlei suak dinga thelbang thokik lo ding aw, nasa lua ing, na sa lua ing.... aw aw aw.... bawiiiii.... hong paisan baihlua veteh aw hong paisan baih lua teh... na tuun lung ka mawl man hiam, na zua lung ka mawl man uh hiam.... hong gen ve maw.... bang ding hong paisan pah na hiam... aw aw aw........ "

ciin kap duatduat a, kiim a kianga te in ... khai, kapkap kei vo, hong za ding lah hi nawnkei ei, amah a hampha hi, gim leh tawl thei nawnlo ding, gilkial dangtak phawknawnlo dinga, vantungah Topa mai ah nuamsa ding hi e.... ciin na hehnem uh hi. Tuibuk tawh na khem uh a, a pa bel pasal ahih manin kipasalsak in kahtam lo seselo in tap gei pan a tuukbel tep kawmin a khitui na nul kawmkawm a, a lawmte in a holimpih uh hi. A khasiathuai zaw bel misipa tangthu gen peuhmah in amah phatna ding a neihloh uh ahi hi. A nu leh pa in zong a phatna ding uh omlo, khua leh tui in zong a phatna ding uh omlo, a khasiathuai ngiat khat hi sese hi. Ahi zongin Cinpu leh Cingpi adingin tua zan in tua thute sangin amau kikal ki itna bekbek a lianpen hi!

Zingkhua hong vak ding hita, lasak zong gim pianpianta cih ciang akgil sunga akluipi in a kha hong zap duahduah a, a gei a ak giak teng zong phawng hileh kilawm takin a aaakkk duamduam uh hi. Tua ciang akha zap kik a, Titi ikik..... ciin hong khuanga, ak masa khuan ahi hi. Cinpu leh Cingpi zong a theihloh kal un zanhak ding ana hi mai uh a, a gim a tawl uh a phawkloh uh hang amau bek kingai hinawnlo in a mit uh zong na kingai mahmah man a, a lasak kawmkawm un a lusu dekdek uh hi. Ahi zongin ak masa khuang khinta ahih manin khuavak cianga zanhakte laih dinga hong pai ding nupi papi te phawng ding ak khuang khinta ahih manin a mit uh hak lela in lasak a zomkik liailiai uh hi. Khua hong vak in nupi papi hong lut zangzang uh a, zanhak nungak tangvalte annek matan khawng ihmu pak dingin a ciah ngeingai uh hi. Cinpu in Cingpi a inn vuah kha in, amah zong themkhat mengme pak dingin a ciahkik hi.

Mengme panpan maw cih leh a nu in, "Cingpi, anne ni ei" a cih mumang phawk zuaizuaia, a thawhtoh leh zingsang annek hun na hita hi. Anne in a kithawi kik a, misi inn lam ah a pai kik pah hi. A u Cinpu zong hanto dingin hanmual lam ah bawngtu tawi in pai vangvanga, a sawtlo in Cingpi leh nungak dangte in hanmual ah niangtui a va puak uh hi. Cinpu in Cingpi hong pai cih a theih ciang hantawh bang hat deuhdeuh hileh kilawm hi. Cingpi zong a u Cinpu amuh ciangin a zanhahna mit san te zong nosuah mikmek kik hileh kilawm hi.

Hantawh a zawh uh ciangin inn lamte in hankuang sungah misi sial in hanlam ah tanu bul leh tangval upa lamte in a zawnpih uh a, hanmual ah a vuita uh hi. Nitak lam ciangin khuasung sinung cih mah a dai khipkhep a, kuamah a gamlum cih bang zong a om kei hi. Misi inn ah khuazin zawh ciang tukhawma hehnepna lasak khawm ding mah hi a, tua ni Nipini dingin a gamdai mahmah nipini ahi hi. Khua khung mual tunglam ah Muvanlai nupa vanlam zuan in a lengto diaidiai uh a, vasa giak ding te in zong amau giahna ding sim leh mal zuanin a leng diamdiam uh hi. Thangmual lam manawh a leng muvanlai nupa te zong a len khawm kawm un aham zeekzeek zel uh a, nitum ding sakhi ni san singseng nuai ah tung sunni in mual hong khupsan ta hi....
cinpu leh cing - part eight


Sivui khin nupi papi lo peuh amau inn lam ciat zuan uh a, nupi papite in si inn a va tawn uh hi. Nitak annek hun ciangin amau inn lam mah delh in ann a ne uh hi. Annek khit ciang Cinpu leh Cingpi zong si inn ah lia leh taang makaih a sigalna hunzatna dingah a pai sawm uh hi. Cingpi in ankuang a sen lamlam laitak in kongkhak hong kikiu a, "Hong lut aw" a cih khit lian leh, "Kua teng om nai vua?" ciin a u Cinpu a datmei tang 3 thun kum 15 a zatsa pen mah masuan in sangkil ah hong ding phei hi.

"Ko anne khin pan ve ung e u Cinpu, nong nekpih diam?"
"Ko zong ne khin phet, nong taisan khak ding laua hong delh pah vingveng ihi ve Cingpi"
"No pipi taisan in i delh ding thei peuhmah khang ei, nang nong taisan zawk na mel.... "
"ha ha ha..."
"Na nute paita maw Cingpi?"
"Pai nai kei, inn sungah kithawi uh hi, ka kuang hong seng mengmeng ning aw, mei na awi in... "
"Kheih kheih... manlah kul kei lua... nang tawh om peuh leng manlahna ding omkei leitung ah... misi lah kivui khin, han sung pan hong pusuak in tai kik ding cih lah hisam kei.. he he he..."
"Ha ha ha... ciamnuih zong a siam mahmah himawk ciai u Cinpu"
"Cimphawng i cih man hi e, ciamnuih siam khol kai ve Cingpi"
"Tua na gen zong na siam ngel ve, a dang zonghong gen lai sin aw u Cinpu"
"Adang maw... ha ha ha... nidang ciang mihing pen kineu mahmah dingin manta kungah kikah thei ding ci ve uh aw... tua mah bangin mihing pen kipal mahmah dingin hoihtaka a kitengte pen sawtpi naupai lo ding uh hi, nausuak natna gimthuak cih zong omlo ding hi... ha ha... tua bek hilo lai, kuamah in naupai nuam nawnlo dingin test tube sungah khangkhia sak ding uh hi... ha ha..."
"Mihingte ki advance mahmah ta ding cihna aive maw.."
"He, ki 'advance' mah mah ta ding hi..."
"Sese ciai, i mangpau theih sunsun hi ei..."
"Guai, no sangsia ten mangpau thei kei le uh cin kuan thei ding ahia... i hong noh nop man bek hisam e"
"A dang ciamnuih khat hong gen kik o, ... a man dekdek hita ing ei u Cinpu"
"Thang Ho leh Lian Do te unau in taangtang kiphelhawm cih pen, phelhawm mah hi, ahih hang a phelkham ding kituh uh hi... ha ha ha..."
"Ha ha ha... tua bel ka zak patna hi ei... a lianzaw tang ding zong kituh uh hi... ha ha ha..."
"He, a phelkham ding kituh in kilai uh ahih manin a innvengpa un phelkhapsak hi... ha ha..."
"Ha ha ha... na siam lua u Cinpu, va kithawi pak ning maw inn sungah"
"Awle, hong sawtlua ken maw"
"Awle"

Cingpi kithawi sungin Cinpu in a datmei tang 3 thun kum 15 a zatkhitsa pen a velvel leh India bawl Eveready ahi cih thei saan a, amah bek na nuinui hi.

"U Cinpu, bang ahia na nuihnuih?"
"Aw, ka datmei ka velvel leh India bawl EVEREADY na himawk e"
"Aw, ken lah khatvei innnuai ah aktui la dinga ka zat lai in ka mu pah a u Cinpu"
"Aw haw haw.... en' en ngeilo hive hang, en nang bekbek hong en hive hang Cingpi, bangci datmei min i mu mah dia...."
"Ha ha ha.... nang lah ciamnuih siamlua teh, pai ni ei leh kithawi khinta ing ei..."
"Cingpi, tuni tak i sigalna ah lasak ciang hong en zel in aw, i tutkhawm hang midang kuamah en kei ni aw... ei gel bek ki enen ni aw..."
"U Cinpu, nang midang na en zel maw, ken nang bek hiven kong etet... zan nitak in zong nungak dang en kei teh mawle?"
"He, en keng ei, nungak dang ka et hang nang banga hoih om sa keng..."
"Kei sanga hoihzaw a om hang kuamah dang en kei o"
"Awle, awle... pai awle, pai ni, kong kong khak diam?"
"Den ciang ka nute in hong khak lel un teh, amau paisan ni..."
"Nu...na pai masa nung ei"
"Awle bawi, na pai masa vua, khuazingah hoihtak pai un aw..."
"Awle nu, ka u Cinpu in datmei tawi hilo maw, kidawm mah nung ei"

"Sigal ding khangnote zong tampi na tungkhin uh e Cingpi, inn sungah mi dim dektak ta, ei zong lutpah ni ei"
"Awle, ka zun hong tha pak ning ei... ka labu leh ka puanza na tawisak pak o"
"Awle, koi leh..... (Cingpi puanza namtui si e, paknamtui nam viauviau hilo maw... hiiipppppp)"
"Lungdam ei u Cinpu, lutta ni ei leh"
"Lutphei suak inla, la makaipa nung gual tutphahsau a dawkto ah tu ni ei.. aw"
"Aw..."

Inn pha bel ah i pai ding hi
Lungdamna tawh i kimu ding hi
Tua mun nuam bel eiten i tan ciang
Dahna om nawnlo ding...

Tawpna la asak khit uh ciang sawmgiak dingte zong a nungak tonpih tek uh kha in vakkhia phot uh a, nupi papi te na tu dimdem uh hi. A sawtlo in sawmgiak dingte a zanpuan uh tawh hong lut uh a, nupi papi te zong a ciahpah sangsang uh hi. A sawtlo in tangval makaipa in "Lupna bawlta vo le" ci a, tangvalte zong amau lupna ding ciat a bawl pah sangsang uh hi. A lai ah lum ding hih utlo in a nawl ah lup ding kituh pian uh a, a lai ah lup pen meidawi vai sa uh hi. Ahi zongin a vek vua a nawl ah lum cih bang om theilo ahih manin a lupna bawl masasa in a nawl tang uh a, a bawl nunungnung in a lai tang uh hi. Lupna a bawlkhit uh, mei a suhmit khit uh ciang kongkhak innkatau hong kisik ging lamlam a, kongkhak kihong in a datmei tang lala kawm pan tangval zawlleng zansawt vakte hong tunga, a lup khit uh ciangin ak masa khuang pah hi.

"U Cinpu, tu zan lasak sawt kei si e maw"
"E, tuzan pen sivui zan hi a, zannitak ki zanhak khinsi, makaite in tawpna bawl baih uh hi"
"Aw, ahi mah ve, kigim tek a, ihmut baih ding a deihna uh aive maw.. ei bel zanhak ni maw''
"Aive, ei bel zanhak theih hi. Ka khangno deuhlai, hih datmei ka lei ciil lai khawngin kei zong sawmgiak den hi in, lasak tawp ciang nungakte kha, ciah pah, sawm ah giak hiden hi. Tun bel ka datmei zong kum 15 bang phazo ahih manin khangnote lak ah sawmgiak zong nuam nawnlo in, khuapihte in zong hong theisiam uh... ahih hang, khat beka inn ah giak pen nuam kei... na theisiam hia?"
"Aha, tua leuleu bel nang thu hiven. Nang ut a na teel hiven..."
"Ut a teel bel hi kei in, a lem om thei mahmahlo hiveh aw... Cingpi..."
"...niangtui khawng hawp kik ni ei, tuni na han hawhna khawng zong gim niciai..."
"Niangphan leh Topa Jesu pen nolh ngeiloh ding kici hi. No inn bek ah niangtui kidawn ei. Ko bang bel a khumsakna ding zong neilo in a phan vive a dawnzaw ung..."
"Eizong tu nitak bek a khum nei zo hang ei. Ka pute in zanni mikhualte hong khak uh hi a, i gim ding tawh a khum in dawn leng i cih man hi. Nong hawhhawh hang a niangtui takpi tawh zong hong do zo khang ei"
"Khai, tua niangtui kisam kei lua, niangphan hileh zong na kiangah a khum pen hi mai... na aw za peuh leng niangphan aw, tuisik aw.. a vekpi in khum mai ei"
"Kamsiam si cia U Cinpu... na zawlluite hampha ngel ei"
"Zawllui te sang zawlthakte hampha sak zaw ding ka sawm hita... na utna"
"Ei khawng i tangzo dia hia?"
"Nang a masa pen a hampha dinga kong deih aiveeee..... "
"Utlua a hong ciamnuih ihi vele,...."
"Oh, I see"
"Bang e?'
"E, bangmah hi kei e, na melhoih hi a ci hi ing e..."
"Hi kei ei, mangpau na zang bualbual veleh.... ken za hi veng"
"Bangmah hi kei e Cingpi, na mel hoih hi a ci hibek ing"
"Hi kei eeee... nong hilhnop kei leh lah nangthu hi...."

"Cingpi na mei uh khulto vo, na u Cinpu in khuadam a sa kei dia"
"Awle nu, mei am zong lum lel a ci hive ung"
"Mawkmawk meiam bek tawh lum kei ei, mei cih un..."

"Cingpi va ciahta ning aw, na nu zan zun nawn zonghong tho ta, zansawtta hi inteh"
"Tu lai ve, a nuamlai veleh"
"Na nute in sawt tu theilua hong sa kha inteh, zinglam ciang kimu kik ni aw"
"Awleh"
"Na mangpha in aw"
"Nang zong a hoihzaw sem aw u Cinpu"
"Aksi nelkai, zozam nelkai na man in aw Cingpi"

Inn a ciahkawm in lampi ah la sa to hiauhiau a...(a lupna tung pan: hmmm.... tua u Cinpu i lasak pen ka zak ngei hi lua ei... ka lungzuangsak si e... a lungsima omtakpi mah hong sa khia ahitam aw, ka muhkik ciang bel ciamnuih ngel ning ei... cih ngaihsun kawmkawm in a ihmutsan ta hi... zzzzzz.....)

Oh, oh, yeah yeah...
Nang kong itna sialbang lian e
Ka lungsima omte ka gentheilo...
http://www.youtube.com/watch?v=kB8_NEezeAM&feature=related
cinpu leh cing - part nine



Khitui Gospel Crusade ding hong tungta ahih manin Cinpu leh Cingpi zong Cingpi pa zuiin khuasung nungak tangval tawh Crusade Team te dawnin khuamual ah a pai uh hi. Cingpi nu ahih leh inn ah om in zindo dingin a kigingsa in om a, buh bel nihvei suangkik in, mehbel zong kek a, zinte hong tunma in Vok ann Kel ann pia khin in tui teng ana tawi dimdiam hi. Vaidawn dingte zong a tunzawh uh sawtta a vaidawnna Welcome Gate a bawl uh zong singsawl leh pak tawh zem in a lai ah banner laigelhsa "Welcome to Khitui Gospel Crusade" cih pen na suang bembam uh a, gate gei ah meikhul in niangtui na suangso setset uh hi. Meikhu kamta ahih manin nungak tangvalte zong holim in amau aa ciat tawh tukhawm uh a, lungzuan sinthu khawng mah a kikum ciat uh hi.

Cinpu leh Cingpi zong na duai tuanlo in lamsak singbul dek ah sunmang tuamtuam leh itna ngaihna thu teng mah na malmal uh a, a pam a naupang singkung kahte ot zaizai khawng a zakloh hun uh tamzaw hi. A galvua Zolawkta tau ngeungeu leh vakiang ham zuazuate, vanungak gamta lengkhawm damdam leh ham keukeu te, tunglama muvanlai nupa lengkhawm hialhialte in amau lawmte kikholhna nawngkaisak lo a, a taktak in leitung in amau ki itna a nawngkaisak baanlo himawk hi. Nih bek om khawm lawm kingaite adingin leitung khempeuh amau hi a, amau khempeuh zong leitung hipah hi.

"U Cinpu, nungkal teng na sangkhak zawh gim kisa peuhmah ni cia maw?"
"Cingpi, nang tawh kikholhna te tawh kipeh zel ahih manin ka gim ka tawl zong ka phawk man kei hi"
"Na pa tawh gamlak pai, sihna ah lah zanhak, ... na football suih nop tawh na tha bei tak in cia maw"
"Nitak ciang nang kiangah tutkhawl a holim theia ka om ciang ka gimna teng bei zel e... na tongdam leh na niangphan mahmah zong ka damna hi... Cingpi aw"
"Zingciang Crusade kipanta ding cileng nang zong na sep ding hong kipia tam si kei zong hong hopih man kei ni cia maw u Cinpu"
"Nang tawh sem khawm kawmkawm ding ihih cianga kihona ding tamzaw lo ding maw"
"Ka pa lah komiti vaihawm mi khat ahih tawh, kei bel ka nu huh in inn lam ah zinte na zindo zaw leng kilawm veh aw, kei sep ding hong kipia bel biakinn ah pak suan leh sun niangtui hawm ding khawng hi. Ahi zong Crusade Speaker ko inn ah hong tung ding ban ah makaite zong ka inn vive vuah kiphual ding ahih manin ka nu bek in sem zolo dinga, ka huh kisam zaw inteh... nang zong hong hawh kawmkawm ve maw.."
"Kei sep ding khempeuh na pa ka dot zel kul dinga, nang kiang phalo in ka pai suak hitheilo hi... Topa lemgel ci kawikawi ni e"
"Ahi ve maw... hong lemlem lel ding deihlua ing"
"Kei zong nang tawh hun tampi zat ding mah lunggulh ing... Christmas ciang zong kikhawl zel ni aw.. nang longal ..."
"Aw.. aw.. aw..."

Khu-khui.... khu-khui... khu-khui...
Khu-khui.... khu-khui... khu-khui...
Khu-khui.... khu-khui... khu-khui...

"Eheu, Crusade Team te gal mual ah hong ku ta uh ei, hong tung ding hita, nungak tangvalte hong paikhawm ta vo, niangtui kigingta un... naupangte zong hong paita vo, na pakkual te uh leh na thangkhuaite uh a kigingsa un na koih un...." ciin Cingpi pa, vaidawn makaipi in a ot buaibuai ciangin a sak a khang pan nungak tangval hong leng phangphang uh a, naupangte hong tun kim ciang vaidawn khempeuh a kisam khawm khinta uh hi. Niangtui hai gual diudeu in, nahteh tungah thangkhuai atsa in koih uh a, pakkual pia dingte a kigualh khit uh ciang mualpang pan papi aw khat hong khuh kheuhkheuh a, lampi hong ging phei sialsial in, ciangkhut tawh Crusade Speaker pa hong masa a, a nungah ama nungthuap teng hong dawk phei latlat in a pheituam mong uh khu vatvat in hong kalsuan phei uh a, nuihmai kimu in Cingpi pa in na khutlet pah a, maitai lungdam takin a banbanin khut kilen in, "Halleluijah" a ci ziahziah uh hi. Pakkual pia dingte in zinte kigual deudeu in pia pheiphei uh a, a tawpna ah niangtui hawmten, a zom ah thangkhuai hawmte'n.... a vek un naupangteng in zong niangtui hai a tawi khit uh ciang Cingpi pa in, "Lungdamkohna khat nei ni" ciin a nai lukhu lakhia a, vaidwnna kammal tomcik a gen khit ciangin a khut veilam tawh a mai khuh in Tungnungpenpa tungah lungdam a ko hi.

Amen a cih khit bektak un Cingpi in a u Cinpu en phei a, a nih tuak un zum sim, nuamsa si... a nui hiuhiau uh hi. Tua khit ciangin niangtui dawn uh a, a dawn khit uh ciang inn lam a zuan khawm ngelhngelh uh hi. Naupang te lungdam in awng uh a, a masa ah a tai uh hi. Nungak tangvalte amau lawmnu lawmpa tek tawh kiton in a pai diamdiam uh a, zinte van a tawisak ciat uh hi. Cingpi pa zong Speaker pa tawh kiton in thu tuamtuam a holim uh hi. Cinpu leh Cingpi bel a nunung pen ah khangual zinte tawh holim kawm in a ton uh hi. Khuasung a lut uh ciang naupangte awng ngeingai ahih manin khuasung mi khempeuh na en ngeingai uh a, Cingpi te inn lam ah mikhual khempeuh a lut damdam uh hi. Tawmvei a tawlngak khit uh ciangin amau zintunna ding tek ah kikhen in nitak kikhop cianga kimu dingin a kikhen uh hi.

"U Cinpu, annek lim aw... nitak ciang hong zawn in aw"
"Awle.. no zong aw Cingpi"

Nitak kikhop dak hong ging a, a nunung hih ding utlo ciat uh ahih manin ann kham masasa biakinn lam a zuan pah ngeingai uh hi. Cinpu zong a datmei tang 3 thun kum 15 a zatsa pen mah masuan in Cingpi te inn lam a zuanpah vangvang hi. Cingpi te inn ah Speaker leh makai diak pawlkhat zintung ahih manin lengla na tam mahmah a, pawlpi upa leh khuasung makaiteng na dim keei uh hi. Cinpu zong gamlum sa kawm, lah lutloh phamawh ci kawmkawm in, "Kua teng om nai vua?" ci kawm in kongkhak a kiuh leh Cingpi in na za pah a; "Hong lut aw" a cih kawm in Cinpu kongkhak a tungphei pah hi.

"Hong tu phei in u Cinpu, tutna na kizon mai in" ciin Cingpi nu in na hopih a, Cingpi bel a kuangsawp tawh, a inn phiat tawh, a lengla do nop tawh a kicinglah mahmah hi.
"Cinpu bel amah innteek hi e, a tut ngeina zel ah tu hen aw..." ciin Upa te khat in na ciamnuih a, Cinpu zong a zum sim, lah lungdam sim pian si in a om heeuhaau hi.
"Inntek cih thadah zong hong hawh ngei kei ei, tu nitak hong hawh phophot ahiven" ciin Cingpi nu in na huai pah hi.
"He, koi mah zong vakna ding theilo a hong dianglut mawk hi ing, ei bang peuh kuamah in lengla dingin zong hong deih kei veh aw Upa pa"
"Cinpu nang bel migi, kuhkal, thanuam lai nungakte inn na sikna peuhpeuh bel kipenglip ziahziah lel ding hi"
"Tua ci kei veh aw, kuamah kipenglipsak zo kei veng aw upa pa"
"Tun Cingpi bang zong a zalo akineih hang a kuangsawp kawma i kihona teng na nuihpih simsim ding hilo maw... ha ha ha..."
"Mawk peuhmah cia upa pa... ha ha ha...." ciin Cingpi a kuangsawp lai hong nui khia beba takpi hi.
"Ka ci mah ve maw Cinpu... en ve Cingpi in a za sim veleh... Cingpi Cingpi... ha ha...."
"Ha ha .... tua a hih leh va kithawi pah ning eleh upa pa, no lah siamlua uh teh"
"Aw, va kithawi mengmeng, na u Cinpu in na powder gim khawng za nuam ta ahi... paipai..."
"Cingpi, no lawmta i upa pa in hong kingaisak dekdek aive leh, hong nono leh hong kingai mai nuteh"
"Tua hileh ut beek mah hang e Speaker pa... ka upa pa uh hong hawh zel leh ut peuhmah ing..."
"Tua ding hi ei, innteknu, thungetna ah phawk ni ei..."
"Hi ei Siapa, lungdam ei.... ciamnuih loh, i pai hunta hiveh aw, na man uh leh i pai diam"
"Pai ta ni leh Cingpipa.."

Upa te, Speaker te, makai teng ton uh a, a sawtlo in Cingpi zong a powder namtui kizut nam veuveu in a lupna lam pan hong pusuak a, a u Cinpu datmei tang 3 thun kum 15 a zatsa a kawm pen pia kik in, "Lungdam ei u Cinpu" ci kawma mit-hem ziau in, a gennop teng uh a kikum khin ziau uh hi. Kong khak a khak khit uh ciang biakinn kipat dak ginga amau lawmta zong ziakai lua lo dingin a nawh pai mahmah uh hi.
cinpu leh cing - part ten



Speaker pa muakna leh zinte vaidawnna thugen Cingpi pa in a neih khit ciang solo, duet, trio, quarter, choir leh nupi te lapawl kizom diudeu a, a tawpna ah mipi dingto in "Innkuan in la sa khawm leng buaina lah om nawnlo" cih la sa in vekpi thungetna khit ciangin speaker in Pasian thu tawh thuhilhna kipan hi.

"Tuni in na khua vuah Khitui Gospel Crusade a 1-veina kipan thei ahih manin Topa min i phat hi. Mailam ah zong Topa makaihna tawh hun tamzaw sem Topa tawh kikholhna hun i zat ding i lamen a, thu i ngen hi. Kei leh ka lawmte nong muakna uh leh nong zindona te khempeuh uh lungdam.

Tuni tak i Lai Siangtho simna ding John 3:16 "Pasian in leitung mite hong it mahmah ahih manin A' tapa neih tangkhat bekbek nangawn hong pia ngam hi.... " cih a sim khit ciang Sermon kipan a, zan nai 9 ciangin tawpna la kisa a, kuamah lusu omvetlo hi. Vot mahmah taleh mipi dangkeu mahmah uh hi cih kithei hi.

"Mi khempeuh a mawhsa i hi hi. Bangmah mawhna ka bawl kei na cih leh a zuaupi na hi hi. Na pumpi tawh na bawl kei zongin na lungsim sungah mawhnopna lungsim na neih leh zong a mawh khin na hi hi. Nungak lunggulhna na neih leh zong a mawh khin na hi hi. Pasal lunggulhna na neih leh zong na lungsim sungah na mawh khin hi. Lungsim a mawhna zong mawhna ahih manin mawh pulak a Topa kiangah maisakna i thum kisam hi. Mihing khempeuh i nu gilsung pan a mawhsa a suak ihih manin mawhmaisakna leh mawhmaisakpa Jesu ikisam hi. Tuni in na lungsim siangsak in. Na mawhna pulak in. Na mawhna kisik inla, siansakna ngah in. Topa in na mawhna khempeuh hong sawpsiang sak dinga, amah in hong lakmangsak ding hi..... Zinglam ciangin a ban zom zel ni in... mawhna pan suahtak khit ciang thupha i san dingte, thupha ngah bek hilo a ei mahmah midangte tungah thupha ihih theihna ding lampi te, i nuntak sung tawntung Topa tawh i tonkhop dan dingte i kikum toto lai ding hi.... Tuni tak i thugenna te Topa in thupha hong piaksak hen...

Hong ciah ing, hong ciah ing,
Vakkhia nawnlo ding
Thupha tawh nanga hi ning
Topa hong ciah ing..

a ki ap nuam khempeuh pulpit mai ah hong paiphei unla, Topa kiangah ki ap ni....

......AMEN "


Kikhop tawp ciangin Cinpu leh Cingpi zong mipi lakah a kizong mu pak kei uh hi. Mipi kikhawm tamlua, Cingpi zong pulpit mai lam ah na ki ap ahih manin tawp ciang a u Cinpu a muh pak ding zong a maizum keei hi. Mulo in lah a omzo kei a, a kimuh uh ciang ahi hiau huau uh hi. Kiho pakna ding omlo ahih manin a ki khutlet pong mawk uh hi!

Cinpu in a datmei tang 3 thun kum 15 a zatsa pen hong mek de vava a, mailama pai nupi te puansa kising letlet khawng kimu thei in, vei leh tak ah mangpha kikhak ging kiza ngengngang hi. Amau lawmta zong nidang banga khut kilen kawma khuazingsungah ciahkhawm nawnlo in Pulpit tung pan thu kigen hangin a liangko uh zong kinawk kha lo, kikhoihkha lo in a pai uh hi. Inn ah a nu leh a lawmte na tung masa a, mei na khul kuang luahluah in, amau zong themcik a awi uh hi.

"U Cinpu, tu nitak thugen hoih nasa hia?"
"Hoih mah ei, i taw khai khai khaliang hang.. hong kisuanglahsak keei hilo maw..."
"Bang kisuanglah keei na hia? No bang mihoihte adingin kisuanna ding om maw??"
"Kalai, mihoih omlo, a mawhsa a suak vive ihihna thu hong gen hilo maw..."
"Cingpi, na u Cinpu leh hiah na nunote niangphan na suah o"
"Awle, nu.. ka puan va khek pak ning ei, koi maw u Cinpu na datmei kong kawm pak..."
"Kawm kullo, na ut bangin zang in nanga dinga i neihsun zong ahih mel..."
"Lungdam ei u Cinpu, na datmei bel hoihtak aive, India EVEREADY bel a hoih ngiat hi maw.. China Xingshu te tawh teh in..."
"Hilua ei, EVEREADY sang bel nang mahmah hoihzaw thamtham lai ciai Cingpi.. ha ha... "
"Ha ha ha.... hi lua ei Cinpu, siamlua teh..." ciin innsunga om khempeuh a nui ngeingai uh hi.

"Heh o u Cinpu niangphan, heh o nunote niangphan..... na dawn vo, ka neihsunsun uh hi ei.."
"Kalai lungdam si e Cingpi na u Cinpu bek na suah ding sa hang e, ei zong tang ding ihih leh lungdam ngel hilo maw... ha ha ha...."
"Hi ei nunote, ka u Cinpu bel hong hawh ngeilo lua in suahlo ding ka hiam ka cih hiven... ha ha.."
"Khuasung mite in Cinpu Cingpi te inn bekbek ah hawhta a ci keei uh a... en hih lai vive ah hong hawh sa hang e... ha ha.."
"Hong hawh ngei mahmah kei ei, khatveivei a hawhna te a omloh ciang hong baang pak bek hi, hong ngai in hong hawh ngei kei veh aw..."
"Kalai Cinpu, tua ci kei ve, Cingpi kiangah na hawhhawh o, i khuasungah i sangsia tangzang pen hi in maw, a mel lah hoih, a nuntak lah hoih, nang laisiam hisi, no laisiam tuaktuak kituak lua uhteh...mi dang cici nawn kei o, nidanga na hawhna te sang Cingpi ci zaw o..."
"Nidanga hawhna cih zong a nei hi tuan kei hang e, lawmte a kizuizui bek hiveh aw.."
"Nidanga na hawhna zel te bel zong pil, hau, siam, ahih hang kiphasak uh hi ei.. tulai ciang mite in mihoih mah cizaw ta uh hilo maw... hauhna khawng a hun in hong pha peuh leh zankhat thu hilel ei..."

"Kheih kheih kheih.... vot peuhmah ei inn ka lam... no na tungta maw?"
"He, hong tu suk vo, mei hong naih vo Siapa, na vekpi un, ko ka ci uh lumta ei, no hong naih vo..."
"Kheih kheih no na tu phot un ko ka puan khawng uh hongkhek phot nung..."
"Ko lumta ung ei Siate hong tusuk vo, meiawi kawm in kiholim ni ei."

"Khaih, tu nitak kikhawm ka upmawh uh sang tamzaw e.."
"He, khuazanga kicial hi in mi a kikhawm thei khempeuh hong kikhawm mah hipah inteh, tam gawp mah hang. Ka khua mipi uh tua zah leh pitek putek themkhat hong vakkhia zolo teng hipah ung ei"
"Aw, tua leh na khua uh mi zong tam uh cia, na inn tamloh uh tawh tehna in... mi 800 bang val lua ding na hive vua... "
"He, 900 kiim a kisim hi ung ei, khualzin leh a vakkhia pawlkhat tawh sim in... tam gawp ung"

"Khaih, na holim un, kei na ciah ning ei, na vekpi un mangpha un maw Sia, siate"
"Aw, tu lai ve a nuamdih ve, khaih tawmvei tulai aw Cinpu, zan sawt nailo pi... nungakte zong ihmuh suak nai ken teh... ha ha.... mate Cingpi?"
"Bang e siapa... ha ha ha ..... ?"
"Ha ha ha.... bang e nunote...."
"Na u Cinpu ciah sawmta a Siate in hong ciamnuih uh hiveh.."
"Ha ha ha....
"Ha ha ha..."
"Mangpha cini maw u Cinpu, hong ciamnuih uh leh kong zui pah mai dia... ha ha..."
"Aive mate hong zui pah mai ve... ha ha..."
"Mangpha Cinpu... (lungdam ei Siapa)... mangpha Cinpu.... (lungdam ei Siate)...mangpha u Cinpu"

Zan hong sawtta ahih manin lengla dangte zong khat khat in ciah uh a, Cingpi pa leh nu zong a lumta uh hi. Cingpi zong a lupna tungah thunget kipan a:

"Topa aw hong maisak in. Hoih ka kisakna te khempeuh hong maisak in. Mawhna neilo ka kisak leh a neiluapi hi ing... Ka u Cinpu tawh ka nu leh pa lup khit ciang meikhul lo a khuazingah ka kikawi uh ciang ka u Cinpu ka lawmngaih masate bangin hangsan deuh leh aw ka cihte khiallua ing, a khut ka liangko pan themkhat khiasuk zek leh aw ka cihte khiallua ing Topa, ka lungsim in ka mawh hi... hong maisak in aw... ka lawmte in lawmngaih a neih uh ciang a omdan hong gen uh ciang ka engluatna te khempeuh hong maisak in, ka eng nawn peuhmah kei ding hi... ka lungsim in ka khial hi... hong maisak in.... AMEN"

Cinpu zong a lupna tungah lum dingin kithawi a, Speaker pa thugen in a lungsim vut lua ahih manin mawhmaisakna a thum hi:

"Topa aw, ka khial hi. Ka sangkahna ah ka sangkahpih numei te nik siing teenga hong pai uh ciang ka cilphul lianga ka mitphialo lianga ka et teta zel te ka khial hi... ka kidekta ding hi. Cingpi tawh ka kikholh uh ciang zan khuamial nuai ah ka datmei tang 3 thun kum 15 ka zatsa pen a vak pakpak loh cianga ka lungsim a om khempeuh hong paihkhiatsak in, ka khiallua hi. Ka lungsim in nang deihloh thute ka ngaihsun kha hi. Cingpi nu leh pa khualzin henla Cingpi bek inn ngak in om leh sawtpipi kitu thei ding ut leh kizanhak thei ding ci a ka ngaihsutna te hong maisak in... ko gel bek ka om uh ciang Cingpi in themkhat hong nehphei lai deuh leh hoih ding hi a, a liangko hilo in a mailam tawh hong neh mahmah leh hiding hi a ci-a ka ngaihsutnate khempeuh ka khial hi... mawhmaina hong thum ing..... AMEN"

Sun zong sawt, zan lah tom ahih manin khangkhat zong lo manlo in khuavak nading akkhuang in a phawng pah uh hi. Zingsang ki ap hun hi a, dak ging khit bek leh biakinn lam zuanin mipi kidelh ngeingai a, Crusade nop kisa panpan ding hileh kilawm hi. Cingpi leh Cinpu zong zingsang thunget lap dingin nawhsa in biakinn lam zuanin a paina vuah a kibiing tuak uh hi...

Ki-ap khit ciang zingann ne a sun ciang kikhawm kik dingin amau inn lam ciat a zuan uh hi. Cinpu ahih leh a ciahna lampi ah zan nitak biakinn ah solo nu lasak "Inn Lam Ka Zuan Hi, Zion Tembaw Tung Tuangin" cih pen a mangngilh thei kei a, a ciah kawmin a lungsim ah a sa hiauhiau hi:

ZOMI NAM CIAP TEH NA

Zomi Nam ciaptehna ~ By- Pu Mang Tung Nung Feb.20.1957

                                          Chin Witthitha Daing A (7) Veina
                                  ZOMI NAM CIAPTEHNA NI
                                          Tedim Khuapi
                           Captain Mang Tung Nung’ Thugenna
                                                                             Date : Feb. 20, 1957

Hun-ukpa leh hong kikhawm mipi te aw, tu ni-in a (7) veina Zomi nam te’ ni hunah thu gentheihna hun ngah ka hih manin nakpitak ka angtang aa, ka lungdam mahmah hi, cih thukong honna in kong gennuam hi.
Hong kikhawm ulian makai te leh mipi te aw, tu ni-aa kong luikhiat nop thu bulpi-in, “Eite in banghangin Zomi Nam Ni, thupitak leh nopci takin bawl ih hi hiam?” cih thu ahi hi. Zomi Nam Ni ih cih in thudang hilo hi. Gam Kigawm Kawlgam sungah Zogam(Chin Witthitha Daing) leh Zomi(Chin Amyotha) om taktak mah hi, cih pen a kip semsem nadingin pholaak aa, pahtawina ahi hi. Banghang in Zomi Nam Ni pen Zo minam buppi-in a bawlhuai Ni thupi hi, ci-in ki ciamteh hiamcih leh;
1. Zomi te pen Kawlgam taangthu ah a kilangh, a om takpi ih hihna,
2. Zomi te in gam ih neihna,
3. Zomi te in biakna, ngeina leh lai a tuamin ih neihna,
4. Eite pen Zomi minam ih hihna, cih te hang a hi hi.
Hih bang ni thupi ni manpha hong piankhiatna pen a thubaih hi 

Hetlo hi. Zomi minam buppi-in nuntakna leh neih le lamh paaikhia aa hanciamna tawh hong piangkhia ni manpha ni thupi ahih manin tuni pen Zomi khempeuh, Zomi lungsim nei khempeuh, Zomi te om hi, ci-in a kipsak mite khempeuh in a kip tawntung nadingin zahtaakna tawh hanciam in bawlciat ding uh hi, cih pen uplah nading omlo hi.

Hong kikhawm mipi khempeuh te aw, Zomi te in Zomi Nam Ni a bawl manun minam dangte thusim lohna leh zahtaak lohna hi hetlo hi. Zomi Nam Ni ih bawl manin Zomi te in Zomi te zahtaakna, thupi simna bek thamlo in Zomi te in minam dangte zahtaakna leh thupi simna ih lahkhiatna ahi hi. Minam tuamtuam ki thutuahna a om theih nading in kamciam piakna zong ahi hi. Eite in eima’ minam ni thupi bawl lo, zahtaak lopi-in minam dangte thupi bawl in ka zahtaak hi, cih thu pen khiatna neilopi ahi hi; Minam tuamtuam te kilem ki thutuakna cih zong om nawnlo ding hi. Tua ahih manin minam tuamtuam te kilem ki thutuak ding a lunggulh taktak te in amau tawh kisai minam ni te bawl hamtang ding uh hi; Minam dang te zong a mau’ minam ni thupi te thupi saan in a bawl nading un limpha takin hanthawn ding uh hi.

A zahtaakhuai mipi khempeuh te aw, Zomi te in Zomi Nam Ni a bawl manun gam kigawm buppi sukha in kisiasak hi, cih piandan khat upna a nei ki om hi. Tua pen upkhialhna, gen khialhna bek mah hi kha ding hi. Gam Kigawm Buppi ki lemna a susia thu te kan ni ci le’ng:
1. Minam lungsim neihlohna,
2. Gam Kigawmkhawm lungsim neihlohna,
3. Minam khat le khat ki deidanna,
4 Ki lemkim ki leekkimna omlohna, cih te khempeuh in kilemna
hong susia thei thu te hi, cih pen eite in kip takin ih um hi. A sawtlua nailo taangthu khat enkik pak le’ng: Zomi te pen minam lungsim in gawmkhawm in ki thutuak uh hi. Tua ki thutuahna hang in gamkeek Mikaang lehdona, Japan te
lehdona, gambup suahtaakna, Gam Kigawm Buppi piankhiat sakna leh Gam Kigawm Buppi a kitapkhap loh nading nasepna te ah minam dangte tawha kibang in nuntaakna, neih le lamh paaikhia in, hanciam takin na nasem uh hi. A hanciamna uh leh a kipiakkhiatna te uh a kitel sinsen hilo ahi hiam?... Hih pen minam lungsim neihna ii’ hansuahna pan hong piangkhia a hih lam kilangh hi.

A zahtaakhuai mipi khempeuh te aw, Zomi Nam Ni ih bawlna in, minam tuamtuam te kilem kithutuak nading leh Gam Kigawm Buppi a kip nading hi, cih te kong gen khit ciangin Zomi Nam Ni hong piankhiatna a hang bulpi te kong gentel nuam hi. A beisa 1948 kum January kha ni 4 ni, zingsang nai 4 leh minit 20 hun in hih ih Gam Kigawm Buppi pen Mangkaang(British) te’ khutnuai pan, ei le ei ki-uk a suakta kumpi gam khat in a ki taangko zo khin ahihna thu mipi nautaang buppi-in ih theihtek ahi hi. Hih bang aa Gam Kigawm suahtaakna ih ngah khit tak ciangin Zogam sung aa om ukpi te in a sawltaak te uh pawlkhat Zangkong ah paisak uh aa, Gam Kigawm kumpi tungah amau’ noptuam nading va ngen uh hi. A nget uh thu pen; Nidang aa a ngah den uh ahi ukna thuneihna leh siahtung siahphei te mipi te in a nialna uh thu ah amau’ noptuam ngah ngei te kipelh lo in a ngah paisuak nading un, kumpi-in gammi te tungah thupiakna khat abawl nading, cih thu ahi hi. Hih bangin a nget uh ciangin Gam Kigawm kumpi-in, ei’ gam pen Democracy gam ih hih manin Democracy ngeina bangin na khempeuh mipi’ thukimna tawh ki semthei bek hi. Mipi’ deihna tawh a kilehbulh thupiakna tepawl pen bawl huailo hi, ci-in thu zasak kik hi. Lungkim zo tuanlo ahih manun, Zogam ah thu kantel pawl khat hong phuatsak nading un ngenthuah leuleu uh hi. Kumpi-in thukim in saang hi.

Kumpi-in U Vawm Thu Maung - Zo vuanzi, U Thein Maung - Daing Menzi, U Soe Win – Pilna lam Mangpi te a kihel Commission khat phuanin Zogam ah thukantel dingin sawl uh hi. A masa in Tedim gam ah pai uh aa, makai te leh mipi te tawh ki mu in dong uh hi. Tua hun lian takteh nautaang buppi-in, ukpi te’ thuneihna leh siahkaihna te a thukim hetlohna uh nakpi takin pulaakkhia uh hi. Khalkha leh Falam gam te ah zong pai-in va kan kawikawi uh aa, nautaang buppi-in Tedim aa mah bangin nakpi takin ukpi te na nial uh hi. Thu kanpawl te in a kan kawikawi khit uh ciangin Zogam Falam khuapi ah a kibawl Gam Kigawm ni(Pyidaungsuh nae) hun bawlna ah va kah lai uh hi. Kumpipa Sat Swe Thaik leh kumpi lam thunei ulian te zong tua hun ah kihel thei uh hi. Tua kikhoppi ah Tedim, Falam, Khalkha, Kanpelet, Matupi, Paletwa gam te panin mipi’ taanggmi tulnga bang ki kaikhawm uh hi.

Gambup Ni nunglam ciang in taanggmi khempeuh thu kikupna kinei aa, tua sungah; Mangkang te’ khutnuai pan a suakta Kawlgam ah Zomi mipi te’ lunggulh thu te, gambup kumpi te tungah puaktoh dingin ki thukim ciat uh hi. Tua a kikup uh a thukim uh thu pen: Mipi/nautaang te’ deihna bangin, ukna thu neihna leh siahkaihna ki-ukna lui pen puahpha aa, hong kheel sak nading un thusunna leh thukhentatna ahi hi. Hihbang thusunna hongnei pa pen hong nusia sa ahi, Subedar Thang Za Kai (Tuithang khua,Tedim gam) ahi hi. Thusunna a thukimpih tepen U Han Bung Thang
(Kanpetlet gam Lumyosuh Hlutdaw Ahmat lui) leh U Chawn Mang(Laizo khua, Falam gam) te ahi uh hi. Hih thusunna vote khia in a khen uh teh, mi 5000 sung pan mi 17 bek in nial in mi 4983 te in ki thutuak takin thukim in kipsak uh hi. Hi ci bangin a tamzaw thukimna tawh ukpi te thu neihna ki beisak ahih manin Zomi mipi te in Democracy ii’ thu luanzia a theihcianna uh a kipatna ahi hi.
Hih bang teng khit ciangin thu kantel pawl te in ukpi te ii noptuam
ding a kilawm khop ciang a ngah nading un Gam kigawm kumpi tungah nget sak niloh uh ahih manin Kumpi-in hehpihna sum Ks. 500000/(5 Lakhs) ukpi te aading in pia khia hi. Hih hehpihna sum pen ukpi leh hausa pawlkhat in Ks. 70000/(tul sawm sagih), pawlkhat in Ks. 20000/5000/1000 pan atawm pen Ks. 100 dongin hawmkim ciat uh hi. Tua hun aa kipanin kum tampi a ki thuak ahi, ukna aana leh siahtung siahphei ngeina nuai pan mipi nautaang khempeuh in suahtaakna a kingah ahi hi.
Tua ahih manin February kha 20 ni pen kum tampi sung hong ukcip, sihuup meetdok ukpi ki-ukna - mipi deihna tawh beisak in, Zogam ah Democracy ki-ukna a ki phuhcilna NI THUPI khatin Gam kigawm buppi bek thamlo, leitung buppi-in hong theihpih nading, 1950 kumin Falam khuapi ah “Zomi Nam Ni” ci-in thupi takin kibawl hi. Tua banah kumsim kumsim in Zomi Nam Ni pen Tedim, Falam, Hakha, Mindat, Kanpelet, Matupi, Paletwa leh Yangon khuapi te ah kumpi’ huhna tawh hun kibang in kibawl hi. Hih pen Zomi Nam Ni hong piankhiatna taangthu leh ki kheelpina khat ahi hi.

Hih bangin taangthu sungah a minthang, Zomi nam bup in hanciam in a ki phutkhia, Zomi Nam Ni pen a beisa 1956 kum October kha kipat lamin Chin Affairs Council(Zogam Kumpi) te in a thu kikupna uh ah “Ki phiat hi,” ci-in khentatna nei uh hi. Hih thu khentatna pen ih taangthu sungah diipkuat huai suamna ih thuakna ahi hi. Hih thu pen thu paizia ngeina bang hi nawnlo hi. Gamkeek te’ khutnuai pan suahtaak nading, ukpi ki-ukna beisak nading, Democracy ki-ukna phuh nading, ih gam suahtaak nading, gam kigawm buppi a kipden nading in hanciamna te lakah a minthang Zomi Nam Ni, cikziathuai takin phiatding, cih khentatna pen a tung aa hanciamna teng khempeuh nawlkhiinna leh paihkhiatna tawh a kibang lian ahi hi. Hih in mihing ahi lo, mihing’ lungsim a paailo te’ nasep-taangthu kisuamna lianpi ahih lam tel ding kisam pha mahmah hi.

Leitungah minam ni te bangzah in ki limbawl hiam, cih, taangthu tungtawnin teci kong lakkhia nuam hi. Leitungah gamlian gam thupi pen ahi, America gamah minam zui, gamkhen zui-in Ni te thupi bawl tek uh hi. Soviet Russia ah zong minam zui Soviet te tawh kizui-in minam ni bawlding thu nakpi takin ki hanthawn uh hi. Ei tawh a kinai pen Sen(China) gam zong en mah dih un! Minam limbawl ding thuuk takin ki hanthawn uh hi. Hih bang aa thumaan hanciam sepkhiatna te hangin America gam, Soviet Socialist Russia leh Sen gam te in ki thuhual in a khangto, leitungbup in a muan gamlian gam thupi pen dongin leitungah minthang uh hilo ahi hiam?
Ih Gam Kigawm Kawlgam zong lungngai dih un! Shan, Kachin, Kayin, Kaya, Mon… cih bang minam khatciat in amau’ minam ni lim ngaihsut tek uh ahih lam, ki langh sinsen hilo hiam?! Hih bangin minam ni te ih lim ngaihsut ciat manin Gam Kigawm, cih - ki lawngkhat theihna hong kipkho thei ahi hi. Hih minam ni te om nawn kei leh Gam Kigawm(Pyidaungsuh) cih zong om nawmlo ding hi. Tua bang lian mah in Zomi Nam Ni a kibawlna pen Gam Kigawm buppi a kip nading ahi hi. Hih bang ni manpha ni thupi phuatkhiat ding sangsik in phiatmaai ding khentatna te hangin Zomi te lungsim nasia takin liinglawng sak hi. Gambup Dialpi(Naingandaw Alan) aksipi 5 sung pan 1 a maimang ding aa bawlna ahi hi. Hih in Gam KIgawm Lungsim nangawn hong sukkhak ding ka lauthawng mahmah hi.
Hih bang ni thupi Zomi Nam Ni phiat ding aa, a khentat Zovuanzi
(Chin Affairs Council) te, taanggmi(Kosale)te tungah dotna pawlkhat ka dong nuam hi:
p-4
1. Chin Affairs Council (Taanggmi) te kua minam hiam?
2. Hih taanggmi te in Zomi Nam Ni sukmit ding khentatna tawh amau’ minam nangawn zahtaak nawnlo ahih leh namdang te tungah bang ci bangin zahtaakna lungsim nei thei mawk ding hiam?
3. Gambup dialpi ah aksipi khat aksi nga in a uumcih nasung pan aksi khat pen Zo minam te ii kiciaptehna ahi hi. Hih Aksi suphiat in beisak mawk ding ih hi hiam?
4. Hih in Zomi te namdang te’ khut sungah sila hong suaksak nuam ngaihsutna kawi hi mawk lo hiam?
5. Gam kigawm sungah a kilangh, a om taktak Zogam(Chin Wittitha Daing) pen a min kiphiat in a maimang ding aa bawlna hi mawk lo hiam?
6. Ei Zomi te hoh bang minam in hong piansak sawm ei de! A beimang ding peetmah aa hong bawl takpi a hiam? Zomi mipi 5000 te in khentat in a kipsak uh Zomi Nam Ni, phiatding a khentat Zomi taanggmi 13 te pen mipi taanggmi taktak hithei nawn ding a hiam? Democracy kumpi te ii paizia ngeina hi nawn mawk ding ahiam? Chin Affairs Council te bang Council ci ta ding ih hiam?

Hih thu te siksan in Zomi te in kuakua’ suksiatna te thudon lo in, Zomi Nam Ni pen a khuakhua a gamgam ah kumsim kumsim in ih bawl tek na tawh Zomi nam a kipden nading, Gam Kigawm Buppi a kip nadingin ih hanciam ciat nading nakpi takin kong hanthawn phapha hi.

A zahtaakhuai mipi khempeuh te aw, kumsim aa kibawl Zomi Nam Ni ahi, February 20 ni-in kumpi-in Zogam sung aa saang te leh zum tuamtuam te khak sak hi. Zogam kumpi-in Zomi Nam Ni kiphiat hi, ci-in a khentat khit uh tukum Zomi Nam Ni-in zum te saang te kikhak nawnlo pahlian hi. HIh in bang hong lak hiam, cih leh; Zogam kumpi(Chin Affairs Council) te-in Zomi nam buppi ii’ deihna pen zawhthawh thu tawh a langdo uh ahi hi. Hih thu ah Zomi mipi te in lukuun in mawkthuak zolo ding hi. Zomi Nam NI pen a loh theih loh in ki bawl hamtang ding hi. Democracy gam cih pen minam te’ deihna thupi saanding ahi hi. Tua hi aa, bangbang thupiakna tawh zum leh saang te a kikhak kei phial zong in zum leh saang ah a om Zomi te in hih NI(Zomi Nam NI) in ki lawngkhat in zum kahlo, saangkahlo, deihna pulaak in, Zomi Nam Ni bawl veve ding hi le hang, hih pen thumaan gamtatna ahi hi. Kuamah in thumaanlo hi, ci-in hong gen ngamlo ding hi. Kua in hong buaisak zo ding hiam? Hih bang nasepna pen minam dang te in kho takin hong thukimpih ding uh hi, cih ke’n ka um vilvel hi.

A zahtaakhuai mipi khempeuh te aw, Zomi Nam Ni su mit dingin a
khentat Zo vuanzi U Za Hre Lian in Falam khuapi panin gambup dialpi khai-in, thu genna aneihna ah; Zomi Nam Ni atuam akee aa ih bawl pen khiatna neilo hi, gam kigawmkhawm lungsim neihlohna tawh kibang hi, ci-in a gen kammal pen thu neu lua mahmah hi, nuihzaakhuai mahmah hi. “Gam leh minam” cih kammal a theitel mello tawh kibang hi. Thudang khat in gen le’ng, gam kigawmkhawm lungsim a cih pen Gam Kigawm Kawlgam suksiat nading sepkhiatna tawh kibang taktak hi. Hih zah aa gam leh minam tungah a ciampeel kua dang om nawn ding hiam? Hih bang mihing te in ama’ minam nangawn zahtaak lo ahih leh kua minam te zahtaak peuhmah ding hiam? Gam KIgawm buppi ee leh! A zahtaak zo lai ding hiam? Hih pen a kilangh mahmah thu ahi hi. Vuanzi U Za Hre Lian in gambup thuthak phuankhiatna zumpi (Radio Station) panin taangkona, Falam ah a genkhiat kammal te a tomin la ni ci le’ng;
NGALKHUAHANG PEN MI HONG KINEIH BANG AHI HI. Lamkhat ah Va-ak Utong kineih taangthu tawh a kibang lian ahi hi. Hih thu pen Zomi minam khempeuh in ih theih gige ding kisam hi.

Thukhupna lamah kong gennop thu in: Zogam gamkee sungah gamthu ngaihsutna tuamtuam ki lamdang taleh Zo minam thu ah ahih leh Zo minam te ki thuhual ki lawngkhat aa ih om ding ka um hi.Leitung taangthu ah zong ngeina lui phiat in mipi’ deihna tawh ngeina hoih khat peuh a kiphuh ciangin, ngeina lui sungah hamphatna a ngah mi tawmkhat te pen cikmah hunin lungkim cih om ngeilo hi. Ngeina lui pen mah a hihtheihna namkim uh zangh aa, hong thunluut kik nop ding uh a kitel sinsen ahi hi. Hih thu pen eite in ih theihtel khitsa thu ahi hi. Hih Zomi Nam Ni phiatmaaina ii’ a sungthu taktak pen ngeina lui a lunggulh ukpi te ii’ mapanna ahi hi; Mipi’ deihna tawh ki keelki vilvel hi; Mipi’ lunggulhna a sukmaai sak ahi hi; Democracy ki-ukna a muangzo taktak lo uh ahi hi; Hih pen akuul hetlo nasepna ahi hi.

Tu ni-in ukpi ngeina a kiphiat zenzen hangin ukpi te pen Zomi te in Unit Council, Village Council te ah Ohkathah panmun ah kikoih to veve hi. Hih mun ah Zomi te’ lungsim picinna leh lungsim thupina taktak hong kilanghkhia hi. Tua bek thamlo, Zomi minam te’ taanggmi(Hluttaw Kosale) dinmun nangawn ah ih koih to veve lai hi. Hih thu te nuamtaksa in Zomi Nam Ni a phiatmaai ahi hi. Lamkhat panin ukpi thuneihna leh siahtung siahphei ngeina te a thunkik zawh nadingun, a hanciamna uh ahi hi. Hih bangin ih kalsuan tohtoh leh, hih ukpi te tungah Zomi mipi te in pi ngaihsut zolo in neumuhna lam ah piangthei zaw kha ding hi, cih a kisai mite tungah ka theisak nuam hi.

Zomi te ki thutuak nading - khantoh nading - gam kigawm sung mi namkim te si khat sa khat suak in ki-it nading - Gam KIgawm buppi a kip nading - Democracy ki-ukna hong tualbial nading in; Zomi te aading in a thupi penpen ahi Zomi Nam NI pen kumsim kumsim in, lungkhauh tak leh picing takin peello in ih bawl tohtoh nading in, a tawpna pen ah hanthawn in kong satsuah hi.

ZOMI NAM NI PI - kip tawntung tahen!
ZOGAMKEE kip - tawntung tahen!
GAM KIGAWM BUPPI - kip tawntung tahen!