ျမန္မာႏို္င္ငံမွာ ကေလးစစ္သား မရွိေတာ့ေအာင္ လုပ္ေဆာင္မယ္လို႔ ဆြစ္ဇလန္ႏိုင္ငံ ဂ်နီဗာမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ (၅၉) ႀကိမ္ေျမာက္ ကုလသမဂၢ ကေလးအခြင့္အေရး ဆိုင္ရာ စာခ်ဳပ္ ေကာ္မတီရဲ႕ ၾကာသပေတးေန႔က က်င္းပတဲ့ အစည္းအေ၀းမွာ ျမန္မာအစိုးရ ကိုယ္စားလွယ္က ေျပာၾကားလိုက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ ကေလးအခြင့္အေရး ဆိုင္ရာ လႈပ္ရွားေနတဲ့ အဖြဲ႔ေတြကေတာ့ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သံသယေတြ ရွိေနဆဲပါ။ဒီအေၾကာင္းကိုေတာ့ ေဒၚခင္မ်ိဳးသက္က အျပည့္အစံု တင္ျပထားပါတယ္။
ကုလသမဂၢ ကေလးအခြင့္အေရး စာခ်ဳပ္ေကာ္မတီ CRC (Convention on the Rights of the Child) (၅၉) ႀကိမ္ေျမာက္ အစည္းအေ၀းမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ၾကားနာမႈကို ဇန္န၀ါရီလ ၁၉ ရက္ေန႔က ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရဘက္က အၿမဲတမ္း ကိုယ္စားလွယ္ သံအမတ္ႀကီး ဦးေမာင္ေ၀ ဦးေဆာင္တဲ့ အဖြဲ႔၀င္ ၁၆ ဦး တက္ေရာက္ခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ ကေလးအခြင့္အေရးနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး ဆို္င္ရာ အဖြဲ႔ ၂၁ ဖြဲ႔ စုေပါင္း ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ Child Rights Forum Burma အဖြဲ႔ သီးျခား အစီရင္ခံစာ တစ္ေစာင္ တင္သြင္းခဲ့သလို အဖြဲ႔ကိုယ္စား ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။
ျမန္မာႏို္င္ငံရဲ႕ အေျခအေနဟာ ေျပာင္းလဲသြားၿပီမို႔ ကေလး အခြင့္အေရး အေျခအေနေတြလည္း တိုးတက္လာၿပီ ျဖစ္သလို ကေလးစစ္သား မရွိေစဖို႔အတြက္ လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႔ အစိုးရဘက္က တင္ျပခဲ့ေၾကာင္း အစည္းအေ၀းကို ကိုယ္တို္င္ တက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက ေျပာပါတယ္။
"ကေလးစစ္သားေတြ ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ ILO နဲ႔ ေပါင္းၿပီးေတာ့ ျပန္ လႊတ္တာေတြ၊ မိဘရင္းဆီ ျပန္ပို႔ေဆာင္တာေတြ လုပ္ေဆာင္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေမးခြန္းတစ္ခုကို ေျဖၾကားတဲ့ေနရာမွာေတာ့ စစ္တပ္အတြင္းမွာ အရင္တုန္းက ကေလးစစ္သားေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီကေလးေတြ ရွိခဲ့တဲ့ဟာက လူေတြရဲ႕ သေဘာသဘာ၀အတုိင္း မွားယြင္းၿပီးေတာ့ လက္ခံမိလို႔ ျဖစ္တဲ့ အေၾကာင္းအရာကို သူတို႔က ၀န္ခံသြားတယ္။ ကေလးစစ္သားကို စနစ္တက် စုေဆာင္းေနတဲ့ ေပၚလစီမ်ိဳး မရွိဘူးလို႔ေတာ့ ထပ္ၿပီးေတာ့ ျငင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ဆံုး ေျပာသြားတဲ့ ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔ရဲ႕ ဥကၠ႒ သံအမတ္ႀကီး ေျပာသြားတဲ့အထဲမွာေတာ့ အရင္တုန္းက ကေလးစစ္သား ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ဆိုရင္ေတာ့ ကေလးစစ္သား လံုး၀မရွိေအာင္ လုပ္ေဆာင္သြားမယ္လို႔ ကတိေပးတဲ့အေၾကာင္း ေျပာၾကားခ်က္ကေတာ့ ထူးျခားခ်က္တစ္ခုလို႔ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္ပါတယ္။"
သံအမတ္ႀကီး ဦးေမာင္ေ၀ရဲ႕ ဒီေျပာၾကားခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းတို႔ဘက္က ဘယ္ေလာက္ အတိုင္းအတာအထိ ယံုၾကည္လဲ သိပါရေစ။ -
"အခုလက္ရွိ အေနအထားကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ သံသယႀကီးစြာနဲ႔ လက္ခံရမယ့္သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔အေနနဲ႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈ ကိစၥေတြ လုပ္ပါတယ္လို႔ ေျပာေပမဲ့ ILO ရဲ႕လႈပ္ရွားမႈေတြမွာ၊ ILO မွာ တိုင္ၾကားမႈေတြက တႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာအေနနဲ႔ လံုး၀ မရွိေသးဘူး။ ေနာက္တစ္ခါ ကေလးစစ္သား အသံုးျပဳမႈနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စစ္တပ္တင္မကဘဲ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ေတြမွာလည္း ရွိေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ေတြ ေဒသကို ကုလသမဂၢ ေအဂ်င္စီေတြ သြားလာဖို႔အတြက္ ကန္႔သတ္ထားတာ၊ သူတို႔နဲ႔ ေတြ႔ဆံုဖို႔အတြက္ ခြင့္မျပဳတာေတြက ဒီအစိုးရပိုင္းမွာ လုပ္ေဆာင္မႈ အားနည္းေနတာ ရွိတဲ့အတြက္ အမွန္တကယ္ သူတို႔ေျပာတဲ့အတိုင္း လုပ္ေဆာင္တယ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ေတာ့ ခုနကတုန္းက ပိတ္ပင္ထားတဲ့အခ်က္ေတြကို ပထမဦးဆံုး ဖယ္ရွားဖို႔ လိုအပ္မယ္၊ ေနာက္တစ္ခါ စစ္တပ္ေတြထဲမွာ ကေလးစစ္သား ရွိမရွိကို ႏုိင္ငံတကာ စံုစမ္းစစ္ေဆးတဲ့ အဖြဲ႔ေတြ ကိုယ္တိုင္က လာေရာက္ ေလ့လာဖို႔အတြက္ ခြင့္ျပဳဖို႔ လိုအပ္ေသးတယ္။ အဲဒါေတြကို မလုပ္မခ်င္းကေတာ့ ကေလးစစ္သား ပေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္တယ္ ဆိုတဲ့အေပၚမွာ က်ေနာ္တို႔ သံသယ ဆက္လက္ရွိေနရဦးမွာပါ။"
ကေလးသူငယ္ အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ခ်ိဳးေဖာက္မႈ အတိုင္းအတာ ဘယ္ေလာက္ရွိတယ္လို႔ ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္း ျမင္ပါသလဲ။ -
"ေတာ္ေတာ္ ဆိုးပါတယ္။ ဆိုးတယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ အာရွႏိုင္ငံေတြ အတြင္းမွာ တိုင္းတာမလား၊ ကမၻာမွာ တို္င္းတာမလား။ က်ေနာ္တို႔ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ အထူးသျဖင့္ လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡတြင္းမွာရွိတဲ့ ကေလးေတြအေပၚမွာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ဆက္လက္ ရွိေနတုန္းပဲ။ ေနာက္တစ္ခါ ကေလးေတြအေပၚ သတ္ျဖတ္တာေတြ၊ ေပၚတာခိုင္းတာေတြ ဒီအခ်ိန္ထိ ရွိေနတုန္းပဲ။ ကေလး အလုပ္သမားကိစၥ ေတာ္ေတာ္ ဆိုးဆိုးရြားရြား ျဖစ္ေနပါတယ္။ အသက္မျပည့္ေသးတဲ့ ကေလးေတြ လမ္းေပၚမွာ၊ ေစ်းဆိုင္ေတြမွာ၊ မိုင္းေတြမွာ အမ်ားႀကီး ေတြ႔ေနပါတယ္။ ဒါက ဘာလဲဆိုရင္ ဥပေဒအရ အေရးယူမႈေတြ အားနည္းေနသလို ပညာေရးကိစၥ၊ က်န္းမာေရးကိစၥမွာ က်ေနာ္တုိ႔ ႏိုင္ငံရဲ႕ ဘတ္ဂ်က္က အရမ္းကို နည္းေနပါတယ္။ ေကာ္မတီ၀င္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကလည္း ေထာက္ျပတယ္။ တိုင္းျပည္မွာ သယံဇာတေတြကို ေရာင္းခ်ၿပီး ရတဲ့ပိုက္ဆံေတြကို ကေလးေတြအတြက္ အက်ိဳးရွိတဲ့ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးမွာ မသံုးဘဲနဲ႔ စစ္ေရးမွာ အသံုးျပဳေနျခင္း ကိုယ္တိုင္က ကေလးေတြရဲ႕ ေမြးဖြားမႈ၊ ေသဆံုးမႈ၊ ေက်ာင္းထြက္မႈႏႈန္းေတြ ပိုမ်ားျပားေအာင္ ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေန ျဖစ္တဲ့အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ကေလး အေျခအေနက အခုခိ်န္ထိ ဆိုးရြားေနတုန္းပါပဲ။"
၂၀၀၄ ခုႏွစ္ကစၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ကေလးသူငယ္ဆိုင္ရာ စစ္တမ္းေကာက္ယူဖို႔ အတြက္ ေကာ္မတီကေန ညႊန္ၾကားခဲ့ေပမဲ့ မူလတန္းကေန အလယ္တန္း ပညာဆက္ၿပီး သင္ယူသူဟာ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ပဲ ရွိတယ္လို႔သာ တင္ျပႏိုင္ခဲ့ၿပီး က်န္အခ်က္အလက္ေတြကို စနစ္တက် မတင္ျပႏိုင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေျပာင္းလဲေနၿပီလို႔ ေျပာၾကားခဲ့တဲ့ ျမန္မာအဖြဲ႔ကို ေကာ္မတီဘက္က ေက်နပ္မႈ မရွိေၾကာင္း ေတြ႔ခဲ့ရတယ္လို႔ လည္း ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက ေျပာပါတယ္။